‘Ehec geen vrijbrief prijsafspraak paprika’

De mededingingsautoriteit NMa heeft miljoenenboetes opgelegd aan verkooporganisaties United West Growers en Rainbow Growers van FresQ. Zij hebben met ZON een kartel gevormd om de prijs van paprika’s kunstmatig hoog te houden. De boete (14 miljoen euro) is verlaagd omdat de sector in crisis verkeert, zegt NMa-bestuurder Henk Don.

FresQ is niet buiten dit onderzoek gebleven, stelt de NMa. De afzetorganisatie behoorde in de onderzochte periode 2006-2009 als moedercoöperatie zowel tot de United West Growers-groep (UWG) als tot de Rainbow-groep. De NMa noemt de bedrijfsstructuur complex. UWG, Rainbow en ZON brengen paprika op de markt voor drie telersgroepen. UWG is ondertussen opgegaan in FrEsteem, Rainbow Growers is nog wel onder die naam actief als verkooporganisatie van FresQ. ZON is als ‘klokkenluider’ niet beboet. De NMa richtte haar onderzoek op het paprika-overleg onder begeleiding van Florpartners. Ook deze organisatie is als kartelondersteuner beboet.

U heeft drie bedrijven aangepakt. U keek naar acht bedrijven. Zijn de overige bedrijven vrijgesteld?

“We hebben deze overtreders nu aangepakt. We hebben bij verder onderzoek naar andere partijen niet zodanige zaken vastgesteld die tot een sanctie leiden. Wij kunnen nooit uitsluiten dat dit in de toekomst alsnog gebeurt.”

Maar het paprika-onderzoek is afgerond?

“Ja.”

U had drie onderzoeken lopen in groente en fruit. Voor paprika en zilveruien bent u tot een uitspraak gekomen. Is uw derde onderzoek in de glasgroentesector?

“Over lopend onderzoek zeggen we niets. Over niet al te lange termijn zullen we ook hierover een besluit nemen en dat communiceren.”

Deze drie partijen − UWG, Rainbow en ZON − zijn ook onderdeel van dat onderzoek?

“Nee.”

Het onderzoek duurde bijna drie jaar. Wat is de reden dat het zolang duurde?

“Na het onderzoek kwam de fase van hoor en wederhoor met de verweren en daarna het besluit hoe hiermee om te gaan. Dat laatste kostte met name veel tijd. Het was een complexe organisatie van telers en verenigingen. We moesten goed kijken aan wie dit geadresseerd was en ook de financiële situatie van de bedrijven speelt een rol.”

U richt zich niet direct tot FresQ.

“We leggen de boete op aan UWG en Rainbow, maar houden ook moedercoöperatie FresQ aansprakelijk voor de betaling daarvan. Van belang is de onderlinge verhouding. FresQ is het samenwerkingsorgaan. UWG en Rainbow opereren deels gescheiden. Het is een ingewikkelde organisatie. We hebben dat moeten afpellen. We hebben bijvoorbeeld het belang van de coöperaties mee laten wegen. Zij hebben niet voor eigen risico gehandeld, maar namens de telers. De hoogte van de boete is daarvoor ook neerwaarts bijgesteld. Er is ook gekeken of de organisaties met deze boete hun rol in het gemeenschappelijk landbouwbeleid kunnen blijven uitvoeren.”

De sector heeft structurele problemen om prijzen van voldoende niveau te behalen. Waarom denkt u dat zij erin geslaagd zijn zo een hogere prijs te realiseren?

“Het is in het algemeen aannemelijk dat de prijzen hoger zijn door prijsafspraken. Afnemers hebben minder scherp ingekocht. We hebben niet vastgesteld hoe groot de oneigenlijke winst is.”

Is de consument gedupeerd?

“Dat is niet onderzocht. Normaal gesproken is de consument door prijsafspraken wel gedupeerd.”

Is uw vermoeden overeind gebleven of bent u in het onderzoek op punten gestuit?

“Door de bij het clementieverzoek van ZON geleverde informatie, krijgt ZON  geen boete opgelegd. Dus in die zin sluit het onderzoek aan bij de verdenking.”

U beboet twee dochterverenigingen van FresQ. Zegt u nu met dit besluit dat in geen geval dochtercoöperaties prijsgegevens mogen uitwisselen of markten verdelen? Of is dit een heel specifiek geval?

“Ik ben geneigd te zeggen dat dit een specifieke situatie is waarbij verschillende coöperaties op punten samenwerken en de verkoop er dwars overheen gelegd is. FresQ is een ingewikkelde organisatie.”

U keert een hoge boete uit aan coöperaties zonder winstoogmerk die in een bijzonder zware markt opereren. Houdt u daar voldoende rekening mee?

“De financiële situatie is een verzachtende omstandigheid. We hebben geprobeerd financieel inzicht te krijgen in de situatie van de partijen. Dat is niet geheel gelukt. De boete zou normaal hoger uitvallen. We houden er ook rekening mee dat de partijen de rol in de uitvoering van het EU-landbouwbeleid moeten blijven spelen. Daarbij hebben we ook rekening gehouden met de Ehec-crisis, maar dat mag geen vrijbrief zijn.”

Is er gesproken over een schikking, waarbij de partijen beloven zaken aan te passen en een boete achterwege blijft?

“Dat is bij hardcore-overtredingen als deze niet een gebruikelijke route.”

Het zijn coöperaties dus u haalt telersgeld uit de markt. Veel paprikabedrijven staan op omvallen. U kunt met zo’n boete daaraan meewerken. Beseft u die precaire situatie?

“In algemene zin is hiermee rekening gehouden. Als dit faillissement van de coöperatie waarschijnlijk maakt dan moeten de partijen dat aanvoeren en aantonen, dan is dat reden voor matiging van de boete.”

U heeft geprobeerd dat financiële inzicht te krijgen. Dat is niet gelukt.

“Ik wil wel zeggen dat we meer dan normaal hebben geprobeerd om te onderzoeken of de bedragen reëel zouden zijn.”

Is er nu duidelijkheid ontstaan over wat mag en niet mag, bijvoorbeeld prijsinformatie delen? Historische prijsinformatie mag wel gedeeld worden. Wat is de grens: één dag, één week?

“Het is moeilijk hiervoor een algemene regel te noemen. Dat kan een maand zijn of een jaar, maar de ene markt is de andere niet. Dat is afhankelijk van de frequentie waarmee prijzen tot stand komen en de transparantie van de markt.”

Bron: Groenten & Fruit  – Auteur: Jeroen Verheul