‘Zonder taks blijven we ongezond eten’

In het kader van de Dutch Food Week organiseerde de True Animal Protein Price Coalition (TAPP) dinsdagmiddag het Dutch Food Price Debate. Centraal in het debat stonden drie voorstellen uit de Brede maatschappelijke heroverwegingen, die minister van Financiën Wopke Hoekstra in april aan de Tweede Kamer stuurde:

1. subsidie op groenten en fruit (of btw-verlaging);
2. verbruiksbelasting op vlees;
3. verbruiksbelasting op suikerhoudende frisdrank.

Een knallend debat werd het niet, want hoogleraar voedsel en gezondheid Jaap Seidell, Karin Bemelmans van het GroentenFruit Huis en directeur Jeroom Remmers van TAPP waren het alle drie met deze voorstellen eens.

Veel EU-landen gingen ons voor

Er zijn natuurlijk ook niet veel argumenten tegen de door Hoekstra voorgespiegelde (maar nog niet daadwerkelijk voorgenomen) maatregelen in te brengen. De tegenwerping dat ze belastingtechnisch en administratief te ingewikkeld zouden zijn, worden volgens de voorstanders weerlegd door bijna alle andere EU-landen waar wel al een of meerdere van deze maatregelen zijn genomen. De positieve effecten (ja, men koopt meer groente en ja, men drinkt minder frisdrank en fabrikanten stoppen er minder suiker in) zijn in die andere landen ook al aangetoond.

_{Lees verder onder de tweet}

Iedereen aan tafel is het er over eens : "Er moet meer voedselonderwijs komen!" Liefst verplicht op scholen zodat we beter weten waar ons eten vandaan komt en hoe we gezond kunnen eten #tapp #DFW2020 pic.twitter.com/V2a8FKqRi6

— Dutch Food Week (@DutchFoodWeek) October 13, 2020

Duijzer: ‘Individuele verantwoordelijkheid’

Alleen boegbeeld Dirk Duijzer van de Topsector Food & Agri sputterde nog wat tegen aan de debattafel. Maar dan door zich ietwat academisch af te vragen of in Nederland gezond eten nou echt te duur zijn en of dit niet een kwestie is van individuele verantwoordelijkheid; een principiële stellingname die door de praktijk wordt tegengesproken. Want vrije markt en individuele verantwoordelijkheid zijn immers precies de omstandigheden waardoor we zijn beland in de situatie waarin is gebleken dat de ongezonde keuze de goedkope en via allerlei prikkels gestimuleerde keuze is.

Seidell: ‘Gratis gezonde schoollunch’

Seidell: “Slechts 1% van de Nederlandse kinderen eet voldoende groente. Met een gratis schoollunch stijgt dat percentage spectaculair, wat je met alleen voorlichting nooit voor elkaar krijgt.” En juist de kinderen uit de wat minder kapitaalkrachtige gezinnen zouden daarvan profiteren. Nu is het nog zo dat die kinderen een 6 jaar kortere levensverwachting hebben en gedurende dat kortere leven ook nog eens 15 jaar minder gezonde jaren.

En ja, dat heeft volgens Seidell alles te maken met de cijfers die QuestionMark naar buiten bracht: 90% van wat er aan voedsel in de supermarkten te koop is ligt staat niet in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. En in de prijsaanbiedingen is dat ongezonde voedsel ook oververtegenwoordigd.

Vandaar dat breed gedragen pleidooi voor een suikertaks en een vleestaks. Want vlees staat wel op de Schijf van Vijf, erkent Remmers van TAPP Coalitie. “Maar we eten gemiddeld 36 kilo per persoon per jaar, oftewel 40% meer dan volgens het advies van de overheid gezond is.”

Veehouder ziet geen tegenstelling

Ook aan de debattafel zaten veehouder Ad Balthus en Caroline van der Plas, kandidaat lijsttrekker van de BoerBurgerBeweging, beiden geen voorstander van een vleestaks. “Er is geen tegenstelling tussen meer groente en fruit en ook gewoon vlees en zuivel eten”, vindt Balthus. “Kijk eerder naar bewerkt voedsel met te veel zout en suiker en vet tegenover het pure verse product dat je bij de producent op het erf kunt halen.”

Van der Plas legt de bal bij de supermarkten, die in geval van een consumentenbelasting de dans weer ontspringen. Zij ziet meer in een dierenwelzijnsfonds waar supermarkten geld in storten, zoals in Duitsland. Ook zet ze vraagtekens bij hoe gezond en duurzaam vleesvervangers werkelijk zijn.

Met vleestaks voorop lopen

Een belasting op vlees waarvan de opbrengst gaat naar boeren die daar mee kunnen verduurzamen (en eventueel naar het compenseren voor minder btw-inkomsten als agf inderdaad goedkoper zouden worden gemaakt) is in verkiezingsprogramma’s opgenomen van D66 en GroenLinks. Nederland zou met zo’n vleestaks voorop lopen in de Europa en de wereld.

Dat in opinieonderzoeken en een meerderheid van de Nederlandse bevolking ook voor is, is volgens Van der Plas echter voornamelijk een kwestie van politiek correct antwoorden. “Aan de kassa blijken Nederlanders niet minder maar meer vlees te kopen.”