‘Losse feiten versus de hele waarheid’

Vorige week haalde de NOS het nieuws met het feit dat ze hun logo van hun wagens halen. Dat feit kwam naar buiten op dezelfde dag dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid liet weten dat journalisten doelwit zijn van verbaal en fysiek geweld. Complotdenkers werden naar voren geschoven als de kringen waaruit daders tevoorschijn komen. Maar ook de meer extreme actievoerders in de boerenprotesten van het laatste jaar werden genoemd. En de NOS schoof zichzelf naar voren als slachtoffer.

Trump versus ‘mainstream media’

En de NOS is natuurlijk ook een hoge boom, die de wind van voren krijgt. Want waar in Amerika Trump zo ongeveer alle ‘mainstream media’ wegzet als ‘fake news’, is in Nederland NOS = Fake News de gezamenlijke strijdkreet van heel veel protesteerders die vinden dat ze niet serieus genoeg worden genomen.

Het verweer van elke journalist is: ik ga onbevooroordeeld op onderzoek uit en ik rapporteer wat ik zie en hoor. De feiten. Om zo achter de waarheid te komen. Of om in Amerikaanse rechtbanktermen te spreken: the truth, the whole truth and nothing but the truth.

Klinkt logisch, maar is feitelijk natuurlijk onmogelijk. Want de hele waarheid past niet in één aflevering van het 8 uur journaal, of in één krantenartikel. Zelfs niet in een hele aflevering van de Keuringsdienst van Waarde (KVW). Zoals die van 1 oktober over seizoenarbeiders in Nederland.

Hoe erg het mis is met arbeidsmigranten

Aan die uitzending werd ik herinnerd toen ik gisteren via via vernam dat KRO-NCRV niet alleen was wezen filmen bij tomatentuinder Ruud Dukker, maar ook bij zachtfruitbedrijf De Sikkert. Urenlang waren ze in de weer geweest, maar geen seconde ervan kwam in beeld. Teler Aart van Wijk twitterde er schande van en vermoedt dat hij uit de uitzending viel, omdat er bij hem alleen maar tevreden werknemers gefilmd hadden kunnen worden.

_{Lees verder onder de tweet.}

Ik vind het schande dat jullie na paar uur filmen bij ons de andere kant verhaal niet laten zien. Waarom niet! Alles goed was! Mensen zelf in dienst goed loon goed werk tevreden mensen. Ahh das geen goede tv positieve mensen die beelden zenden we niet uit van de bramen oogst!!!

— aart van wijk (@desikkert) October 1, 2020

Kakkerlakken, ratten en schimmel

Die ene teler met blij personeel is evenmin de hele waarheid, natuurlijk. Maar daar dan toch een minuutje zendtijd aan besteden geeft wel een iets diverser beeld dan alleen maar de verhalen van al dan niet anonieme arbeidsmigranten die klagen over te krappe en veel te dure huisvesting, kakkerlakken, ratten en schimmel.

KVW presenteert feiten, zeker. Maar laat ook feiten weg. Onvermijdelijk, maar ook wel een beetje manipulatief. Want ook al hadden ze die beelden van de blije bramenplukkers, de vocieover zegt: “Het zou zomaar kunnen dat er arbeidsmigranten zijn die hun uitzendbureau dankbaar zijn, maar de KVW krijgt ze maar niet te pakken.” Om vervolgens de Haagse Schilderswijk in te trekken en terug te komen met weer een wanhopige Bulgaar op beeld.

‘Wat niet weet wat niet deert’

Die tevreden werknemers van bramenteler Aart van Wijk waren misschien geen uitzendkrachten dan? Maar tomatenplukster Carolina bij Ruud Dukker wel. KVW laat haar tussen de tomaten echter wel klagen over een eerder uitzendbureau. Maar hoe het dan nu gaat, bij het bureau dat haar naar deze sympathieke tomatenteler heeft uitgezonden? Kennelijk al een stuk beter, want Dukker wordt niet ter plekke ter verantwoording geroepen. Als de tomatenteler echter zegt dat hij wel uit de krant, maar niet uit eigen ervaring met zijn eigen bedrijf en telers die hij kent, weet van misstanden, dan laat KVW daar in de studio de voice-over op reageren met: “Wat niet weet wat niet deert.” En daar sta je dan, Ruud, met je goeie gedrag.

Zonder verborgen agenda

Ik sta achter al mijn collega-journalisten die zonder verborgen agenda hun werk doen en daarbij feiten naar boven halen die nooit voor iedereen welgevallig zijn. Maar kijk uit met het spelen van de slachtofferrol en de vermoorde onschuld, want we weten allemaal dat een ongekleurd verhaal niet bestaat – of heel erg saai is.