‘Inhaalslag op tomatenbedrijven nodig in omgaan met virus’

Komkommertelers vechten al jaren met bontvirus. Op tomatenbedrijven is een inhaalslag nodig als het gaat om de aanpak van virussen. Dat stelt Ron Peters uit Klazienaveen. Hij heeft vanuit zijn proeftuin jarenlange ervaring met het bestrijden van komkommerbontvirus.

Dit jaar is Peters ook op diverse tomatenbedrijven met het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) actief geweest geweest. Peters: “Dat virus is zo bizar agressief. Het geeft nog veel grotere schade dan bontvirus. Er komt geen goede tomaat meer vanaf. Allemaal vruchten die geen kleur en smaak meer hebben. Omdat het zo bar besmettelijk is, hebben we ons bontvirus-protocol daar deels op aangepast. Daarmee heb ik er voldoende vertrouwen in. Als wij ToBRFV op ons bedrijf zouden krijgen, dan wordt het geëlimineerd, daar ben ik helemaal niet bang voor.”

Engelse en Nederlandse ToBRFV-bedrijven

Zijn aanpak heeft zich volgens Peters in de praktijk bewezen. In maart van dit jaar kreeg Peters al te horen dat er ToBRFV in een Nederlandse teelt aangetroffen was. In april/mei moest een groot Engels bedrijf onder Nederlandse leiding totaal geruimd worden vanwege dit virus, stelt hij. “Zij hebben gebeld of ik aan tafel wilde komen om te praten over mogelijke oplossingen. Die hebben we mogen helpen. Van 100% besmetting zijn die weer naar 100% schoon gegaan.” Ook bij een ander besmet tomatenbedrijf heeft hij geholpen.

_{Lees verder onder de foto.}

Ron Peters: “Op tomatenbedrijven is er vaak nog een inhaalslag nodig in het omgaan met virussen.” – Foto: Proeftuin Ron Peters

Overleg met TuinbouwAlert

Behalve met individuele bedrijven heeft Peters ook met TuinbouwAlert en de NVWA contact gehad. Nog zonder dat dit overigens tot aanpassing of uitbreiding van het huidige Hygiëneprotocol heeft geleid.

TuinbouwAlert staat open voor nader overleg, stelt een woordvoerder. “We zijn het met Peters eens dat het gaat om een totale aanpak en de juiste volgorde van stappen in de maatregelen om een mechanisch overdraagbaar virus als ToBRFV te beheersen of te elimineren. Ook onderschrijven we de noodzaak om per bedrijf een plan van aanpak op maat uit te werken. Ons protocol biedt daartoe handvatten.”

‘Open voor verbetersuggesties’

En het Hygiëneprotocol is ook geen statisch document, aldus TuinbouwAlert. “We staan open voor verbetersuggesties. Als Ron Peters aanscherpingspunten voor het protocol heeft of wil delen welke middelen hij aanbeveelt, dan is ons protocol daarop aan te passen. Dat is ook gebeurd met de kennis en ervaring van andere partijen, die zich bij ons meldden. Het is van groot belang voor de sector om alle kennis en ervaring met elkaar te delen om dit virus aan te pakken.”

‘Herbesmetting ToBRFV in Duitsland’

Tuinbouw Alert ziet de teeltwisseling als het moment voor eliminatie van het virus. “Wij verwachten dat met de juiste maatregelen bij de teeltwisseling eliminatie mogelijk moet zijn”, zegt de woordvoerder. Al erkent ze dat dat verre van eenvoudig is. “Ook de Duitse overheid geeft aan dat eliminatie mogelijk moet zijn. Maar ons bereiken ook berichten dat er weer een (her)besmetting is in Duitsland.”

‘Doe alsof het virus al hebt’

Ron Peters denkt niet dat het zo ver komt dat Nederland weer helemaal ToBRFV-vrij zal worden en blijven. “Virus kwijtraken is veel complexer dan even handschoentjes aantrekken en het juiste middeltje toepassen. Als het zo simpel was, dan was bontvirus ook al lang weg geweest uit de komkommerteelten. Virus aanpakken is een complete mindset. Ook als je geen virus hebt, moet je steeds doen alsof je dat wel hebt. Vanaf de dag dat je geplant hebt, moet je denken: ik moet schoon blijven.”

Acht van de tien telers virusvrij

“Bij komkommer zijn acht van de tien klanten in het eerste jaar van hun virus af met behulp van ons protocol. En anders lukt het in het tweede jaar meestal wel om die stap te maken. Ik zeg niet dat de middelen die wij gebruiken de allerbeste zijn, maar onze totale aanpak werkt wel. De logica en de juiste volgorde van stappen in de maatregelen: daar gaat het om.”

Het protocol dat Peters gebruikt, is per bedrijf op maat toegespitst. “Elk bedrijf is anders en vraagt daardoor om andere specifieke maatregelen. Is het één grote afdeling, of zij er meerdere compartimenten? Is het een hogedraadteelt of niet? Zijn er belichtingslampen aanwezig? En hoe hoog hangt het scherm?”

Ook protocol voor TMV in paprika

Het reinigings-protocol is per gewas uitgewerkt. Voor komkommerbontvirus, maar ook voor TMV in paprika, een erg taai virus dat moeilijk uit de kas te krijgen is als het er eenmaal in zit. En dus ook voor ToBRFV. Het protocol is een compleet boekwerk met heel stapsgewijs en gedetailleerd de opeenvolgende maatregelen die genomen moeten worden, tijdens teeltwisselingen en daar tussendoor. En het geeft aan waar de valkuilen zitten.

Als bijvoorbeeld bontvirus er toch niet door weggaat, probeert Peters telers te helpen om de oorzaak te achterhalen. Soms blijkt dat iets onzichtbaars te zijn, zoals een niet goed werkende ontsmetter.

“Maar je komt ook nog bizarre situaties tegen op sommige bedrijven. Zoals een tuin waar je schoenen netjes iedere keer besproeid worden met ontsmettingsvloeistof als je er binnenkomt. Maar waar je direct daarna over een betonpad loopt waar tijdelijk een virusplant op het betonpad is gelegd die uit een gewasrij verwijderd is. Of pal tegen een gevel aan is nog een teeltgoot met planten geplaatst. Daarachter liggen allerlei vruchten en een laag rommel waar je nauwelijks bij kunt komen. Een bron voor infecties.”

‘Blijf logisch nadenken’

“Ik snap dat telers er alles aan willen doen. Maar blijf steeds logisch nadenken over maatregelen. Denk bijvoorbeeld aan het bij sommige komkommertelers gebruikelijke bloemetjes plukken bij komkommer. Wat weegt zwaarder: dat je op die manier een vogeltje geen kans geeft om ergens een bloempje eraf te pikken, en virus daarna kan overvliegen naar een andere plant, of dat je zelf het grootste risico bent doordat je elke vrucht aanraakt en besmetting kunt overbrengen?”