Van der Tak: hoge heffing op netstroom moet van tafel

Die verhoging van de ODE op netstroom gaat glastuinbouwbedrijven tienduizenden euro’s per jaar kosten. In de derde tariefgroep, tussen 50 en 10.000 MWh, stijgt de ODE met bijna € 14 per MWh. Na 2020 zullen waarschijnlijk nieuwe verhogingen volgen. Aan de zogeheten klimaattafels is deze verhoging niet besproken; zij kwam pas bovendrijven bij het verschijnen van de Miljoenennota. “Wij hielden wel rekening met een geleidelijke toename van de ODE op elektriciteit”, vertelt Rob van der Valk, energiespecialist bij Glastuinbouw Nederland. “Maar deze extreme tariefverhoging kwam als een donderslag bij heldere hemel.”

400 tuinders in problemen

Als netstroom zoveel duurder wordt, heeft dat een averechts effect op het gebruik van warmtepompen en andere duurzame oplossingen zonder gas. Dat is in strijd met het Klimaatakkoord. Maar het zal ook grote economische gevolgen hebben voor glastuinbouwbedrijven: faillissementen, bedrijfssluitingen en gedwongen wijzigingen van de strategie. “Het lijkt erop dat de betrokkenen zich niet hebben gerealiseerd wat de gevolgen zijn voor de glastuinbouw”, zegt Van der Valk. Volgens schattingen van de brancheorganisatie zullen zeker 400 tuinbouwondernemingen in de problemen komen.

Glastuinbouw Nederland wil zich in ruil voor het afblazen van de ODE-verhoging hard maken voor massale overstap naar CO2-vrije stroom. – Foto: Ton van der Scheer

ODE financiert SDE

De Opslag Duurzame Energie is ingesteld om de SDE-subsidies te financieren. Het lijkt erop dat het kabinet heeft gezocht naar een manier om de industrie hoger te belasten op ODE-elektriciteit. In de vierde tariefgroep, met een afname boven 10.000 MWh, gelden voor de industrie allerhande vrijstellingen, teruggaafregelingen en lage tarieven. Daar is dus geen ODE-opbrengst te genereren. In de derde schijf kan dat wel. Voor grote industriële bedrijven lijken de gevolgen beperkt te blijven, aangezien zij grotendeels in de vierde schijf zitten. Bij heel veel glastuinbouwbedrijven valt het elektraverbruik echter precies in de derde schijf. Zij worden disproportioneel geraakt, stelt Glastuinbouw Nederland.

Klimaatakkoord niet tekenen

Voorzitter Sjaak van der Tak noemt de voorgenomen verhoging dan ook ‘onaanvaardbaar’. Daarbij heeft hij een goede troefkaart in handen. “Op deze manier onderteken ik het Klimaatakkoord niet. Deze verhoging staat immers niet in het akkoord. In dat geval zullen we opnieuw met de overheid aan tafel moeten voor nieuwe onderhandelingen.”

Eigen ODE voor glastuinbouw?

Van der Tak heeft diverse partijen in de Tweede Kamer opgeroepen om een motie in te dienen. De strekking daarvan is: “Trek de nieuwe regeling in voor de glastuinbouw, zodat er kan worden onderhandeld over een nieuwe regeling die het doel ook echt dient, namelijk een goede voeding krijgen voor de SDE++. Het uitgangspunt moet zijn: hoeveel geld is nodig om de SDE-pot voor de glastuinbouw te voeden? Dat zou ertoe kunnen leiden dat voor de glastuinbouw een aparte ODE-heffing wordt ingesteld.”

Overstappen op CO2-vrije stroom

Een kenmerk van de energietransitie zou moeten zijn dat opwekking en gebruik van CO₂-vrij opgewekte elektriciteit wenselijk is en wordt gestimuleerd, aldus Van der Tak. “Een ODE-heffing op duurzaam opgewekte elektriciteit staat hier echter haaks op. Andersom zou een gedeeltelijke ODE-vrijstelling op de inkoop van duurzaam opgewekte elektriciteit een stimulans zijn voor de doorontwikkeling. Als dat lukt, wil ik me ervoor hard maken dat we als glastuinbouw massaal overstappen op de inkoop van CO₂-vrije elektriciteit.”