Boerderijwinkels groeien snel

De directe verkoop aan consumenten is dit jaar voor het eerst echt in kaart gebracht. Telers verkopen eigen product grofweg via kramen, automaten en echte boerderijwinkels. De verkoop via kramen en automaten langs de weg bedroeg in 2018 naar schatting € 58 miljoen, voornamelijk groenten en fruit. De echte huisverkoop vanaf het erf in boerderijwinkels bedroeg in 2018 naar schatting € 173 miljoen, waarvan een relatief groot deel op fruit- of groentebedrijven. Dat werd in 2013 nog geschat op € 118 miljoen.

Voor 25% van de kersen en asperges verloopt de afzet via stalletjes langs de weg en automaten

Wageningen Economic Research deed de studie naar multifunctionele landbouw. De onderzoekers namen de omzet van stalletjes en automaten langs de weg voor het eerst mee. Ze schatten dat 5 tot 10% van de aardbeien zo wordt verkocht. Voor 25% van de kersen wordt zo de afzet gedaan en hetzelfde percentage geldt voor asperges. Opgeteld is die omzet € 58 miljoen.

Winkels zijn veel groter

Wat opvalt: de boerderijwinkels (dus niet de stalletjes langs de weg) zijn veel groter geworden. Wel is het aantal winkels gedaald van 1.450 naar 1.250. Een middelgrote boerderijwinkel heeft een omzet van € 150.000, waar dat in 2013 nog € 100.000 bedroeg. Vooral de grote winkels zijn gegroeid. In 2013 was de omzet gemiddeld € 200.000. Nu is dat € 400.000, stellen de onderzoekers.

Middelgrote boerderijwinkels halen nu een omzet van €150.000. – Foto: Peter Roek

Breder assortiment

Dat is misschien wel het grootste nieuws uit dit onderzoek, stelt adviseur huisverkoop Wouter van Teeffelen. “Eerst was de winkel misschien een hoekje van een schuur. Nu zijn het vaak echte winkels met een breder assortiment met hoge omzetten die ook andere activiteiten ontwikkelen en soms zelfs doorontwikkelen naar een congrescentrum of hotel.”

Voor veel bedrijven biedt directe verkoop een tegenwicht voor slechte jaren in de reguliere afzet

Nederland telt nu 1.250 stalletjes langs de weg en evenveel huisverkoopbedrijven (boerderijwinkels). Het merendeel van die bedrijven is afkomstig uit de groente- en fruitsector. Een schatting van de organisatie van Landwinkels is dat 60% van de boerderijwinkels gevestigd is op een fruitbedrijf. Voor veel bedrijven biedt directe verkoop een tegenwicht voor slechte jaren in de reguliere afzet.

Fruitmalaise

In de huidige afzetmalaise voor peren en appels ziet Van Teeffelen niet een nieuwe impuls een boerderijwinkel te starten. Ook fruitcoöperatie FruitMasters ziet die trend niet onder haar telers. De teeltbedrijven hebben nu wel meer vrijheid om huisverkoop te laten groeien doordat de subsidieregeling GMO geen beknelling meer is. Toch zal dat geen extra groei opleveren van huisverkoop, denkt directeur Sjors Kruiper.

De groeicijfers van de winkels moeten ook niet tot al te veel Hosanna leiden, denkt Van Teeffelen. “De diversiteit in bedrijfsresultaten is groot. Het is nooit makkelijk geld verdienen. Het is net als een nieuw ras telen. Dat moet je opbouwen. Er zijn jaren bij dat je het vak moet leren. Tegelijk moet je een boerderijwinkel ook niet zien als buffer voor slechte jaren. Zo schreef de NOS over de groei in de multifunctionele landbouw dat ’boeren meer moeten bijbeunen’, maar dat is te negatief gedacht en vanuit negativiteit iets starten werkt slecht.”

Doordat de fruitprijzen niet denderend zijn, komen er steeds meer boerderijwinkels bij om het bedrijf

Hard gegroeid

Toch is dat wel de realiteit, signaleert Marijke van Weelie van boerderijwinkel Marijke’s fruitkorfje uit Buren in de westelijke Betuwe. “Doordat de fruitprijzen niet denderend zijn, komen er steeds meer boerderijwinkels bij om het bedrijf boven water te kunnen houden. De laatste 5 jaar is het erg gegroeid hier in de omtrek. Dit geldt voor de hele agrarische sector overigens.”

Boerderijen organiseren ook steeds meer activiteiten, zoals bezoek van schoolklassen. – Foto: ANP

Steeds uitbreiden

De boerderijwinkel van Marijke van Weelie bestaat nu 9 jaar en breidt nog steeds uit. “Wij blijven groeien door steeds assortiment te veranderen en met de vraag van klant mee te gaan. Naast verkoop van eigen en streekproducten verkopen we ook geschenkmanden en cadeauartikelen. We willen streekproducten en seizoensproduct promoten. Naast de winkel hebben we openhaardhout, kinderfeestjes, workshops en komen klassen op ons bedrijf. Ook komen wandelaars en fietsers koffie of thee nuttigen. Er lopen tochten langs ons bedrijf.”