Fruit Logistica toont opmars residuvrij product

De onzekerheden in internationale handel zijn onder te verdelen in politieke en marktonzekerheden. Telers en handelaren hebben te maken met de dreigende brexit, een Russische boycot en steeds meer landen die eigen markten afschermen.

En dan zijn er de marktonzekerheden, bijvoorbeeld nieuwe inkoopeisen voor residu of certificaten voor duurzaamheid en voedselveiligheid die zich duidelijk op de beurs aandienen. Franse telers nemen daarin een voorsprong, met alternatieven voor biologisch, bleek in Berlijn vorige week op de Fruit Logistica. Bij Nederlandse telers liggen dergelijke plannen overigens al 2 jaar op de plank.

Marktbescherming

De koepel van Europese organisaties van handelsbedrijven in groenten en fruit, FreshFel, signaleert een nieuwe ronde van marktbescherming door landen buiten de EU. Dat herkent Inge Ribbens van GroentenFruitHuis in haar werk als beleidsmedewerker om fytosanitaire eisen op te vangen van verre exportmarkten en zo die markten te openen.

Telers lopen in de praktijk tegen de consequenties van die eisen aan. “Als fruitbedrijf wordt het natuurlijk wel heel lastig als je met 6 verschillende protocollen in de perenteelt te maken hebt, allemaal voor verschillende markten.” Anderzijds bieden nieuwe markten, ook al hebben ze allemaal hun eigen eisen, natuurlijk ook kansen. Bijvoorbeeld de Chinese markt die open is gegaan voor Nederlandse peren. Na wat opstartperikelen begint die uitvoer nu substantieel te groeien. Op de Fruit Logistica zagen Nederlandse inkopers ook duidelijk dat collega’s uit China en India in Berlijn rondliepen met volop interesse in Europees product.

En als het gaat om marktbescherming doet Europa zelf ook mee. Een nieuwe Plantgezondheidswet die dit jaar op stapel staat, biedt meer mogelijkheden om invoer stop te zetten als die een fytosanitair risico draagt. En dergelijke importstops zullen er dan ook vaker gaan komen, verwacht Ribbens, al is het maar omdat landen in Zuid-Europa dat willen.

PlanetProof

Dan de nieuwe markteisen. Nederland heeft met de nieuwe inkoopeis PlanetProof eigenlijk een heel bijzondere positie. Geen ander land op de beurs heeft zo’n breed afgesproken inkoopeis. Veel partijen op de beurs kenden het Nederlandse initiatief niet, maar wilden alles weten. PlanetProof had alleen geen stand op de beurs.

Binnen afzienbare tijd gaan de meeste Nederlandse supermarkten met On the Way to PlanetProof geen standaardproducten, die alleen volgens wettelijke eisen zijn geteeld, meer accepteren. Dat raakt dan ook markttoegang van bijvoorbeeld Belgische telers. De Vlaamse veilingen hebben in Berlijn hun vernieuwde duurzaamheidsstandaard Responsibly Fresh voor het voetlicht gebracht. Maar het is duidelijk dat die nog ver af is van erkenning door PlanetProof.

Telers in Frankrijk hebben de teelt zonder middelengebruik uitgebouwd

Het is wel te verwachten dat teeltcertificeringen naar elkaar toe groeien om markttoegang te houden. Op de Fruit Logistica zei programmamanager Stefanie de Kool van Stichting Milieukeur dat andere duurzaamheidssystemen erkenning door PlanetProof nastreven. De Belgen met hun gezamenlijk systeem Responsibly Fresh, maar ook Zuid-Afrikaanse citrustelers gaven dat al op de beurs aan. Zelf werkt Stichting Milieukeur aan een teeltvoorschrift PlanetProof voor Noord-Afrika. Nederlandse afzetorganisaties drongen er recent bij Stichting Milieukeur op aan de lat hoog te leggen bij die buitenlandse teeltvoorschriften.

Fransen met meerprijs

Voor de Belgen is er bij hun noorderburen dus wel wat veranderd in markttoegang. Maar ze zullen ook met argusogen zuidwaarts kijken, waar Franse supermarkten steeds meer door eigen Franse telers bediend worden met groenten en fruit zonder residu. Telers in het westen en noorden van Frankrijk hebben de teelt zonder middelengebruik uitgebouwd onder het certificaat ‘Cultivées Sans Pesticides’. In Zuid-Frankrijk is het logo ‘Zero residu de pesticides’ bezig aan een opmars.

Telersvereniging Paysans de Rougeline: “Bij ons logo ‘Zero residu de pesticides’ zijn 50 bedrijven aangehaakt”

Het waren enkele jaren geleden de telers zelf, die de stap zetten naar een alternatief voor biologische, duurdere producten. Dat wordt in Frankrijk ‘de derde manier’ genoemd. Volgens Marine Bougeard, productmanager tomaat bij telersvereniging Prince de Bretagne, werken biologische en gangbare telers samen aan deze nieuwe teeltwijze. Bougeard wijst erop dat supermarkten het niet eisen, maar wel aanmoedigen.

Franse telers halen met gangbaar maar residuvrij product 20 tot 30% meerprijs ten opzichte van normaal gangbaar product. – Foto: Ton van der Scheer

Deze telers kunnen rekenen op een meerprijs van 20 tot 30%, zegt Julie Vergnaud, commercieel manager van telersorganisatie Les Paysans de Rougeline. “Wij zijn de partij die het logo ‘Zero residu de pesticides’ en de teeltwijze heeft ontwikkeld, ondertussen zijn 50 bedrijven aangehaakt.” Zo is ook Blue Whale aangesloten, een grote Franse appelafzetorganisatie. De groei van het areaal ’residuloos’ of ‘middelenvrije’ teelt wordt beperkt gehouden om die meerprijs te beschermen.

Het zorgt ervoor dat de Belgische koepel VBT onderzoekt hoe de Belgen hierop moeten inspelen. Frankrijk is een kernmarkt voor de Belgische veilingen, bevestigt Luc Vanoirbeek, secretaris van VBT.

Lappendeken protocollen

De nieuwe Franse teeltprotocollen en logo’s dreigen tot een lappendeken te verworden. De opkomst daarvan heeft er bij de Franse overheid al toe geleid met een landelijke regeling te komen. Via de HVE (Haute Valeur Environnementale) worden deze private systemen gelijkgeschakeld. Dat heeft ook met markttoegang binnen Frankrijk te maken.

In Nederland heeft telersvereniging Harvest House hetzelfde voor ogen als de Fransen, met een teeltlogo ‘duologisch’ dat een residuloos en energieneutraal product belooft. Of Harvest House dit ook echt lanceert, is nog niet duidelijk.

Regionale regels strenger dan EU In de Italiaanse provincie Zuid-Tirol heeft de unie van fruitcoöperaties VOG te maken met een regionale wet die scherper is dan de Europese regels voor maximum residulimieten. De Berlijnse beursstand van de Noord-Italiaanse fruittelers. – Foto: Benjamin Pritzkuleit Gerhard Dichgans, directeur van de grote appelafzetorganiatie VOG, stelt dat 50% van de mrl de norm is. Daardoor zijn de extra eisen die Europese supermarkten vragen op gebied van mrl geen probleem voor de appelleverancier. “Anders hebben we ruime hoeveelheden biologische appels beschikbaar voor deze kopers. Het biologische areaal hardfruit bij VOG groeit de komende 3 jaar naar ruim 2.000 hectare. Nu is dat 1.600 hectare op een totaal van 15.000 hectare.” De Italiaanse supermarkten hebben geen extra inkoopeisen.

MRL-advies kopen

Op de beurs in Berlijn was ook te zien dat bedrijven inspringen op die extra eisen. Vooral waar het gaat om de maximum residulimieten (mrl’s) tot en met het kunnen leveren van een residuvrij product. Het fusiebedrijf Corteva heeft als middelenleverancier met het programma Connext een adviseringdienst om telers zo te adviseren dat ze met 90% zekerheid op de nulgrens voor residu kunnen uitkomen. Het moet telers afzetvrijheid garanderen (Free to Market).

In Engeland is het bedrijf Audax adviseur van telers om Britse eisen voor mrl’s op te vangen. Met de komst van Aldi en Lidl heeft een deel van de ketens dus ook bovenwettelijke mrl-eisen en Waitrose heeft een uitvoeriger zwarte lijst met gevoelige middelen, maar over het algemeen gaan de Britse eisen in de praktijk niet heel ver, stelt Audax op de Fruit Logistica.

Audax ziet wel een bedreiging. Wat is namelijk de 0-grens? Oftewel: bij welk residugehalte is de uitkomst 0? Nu is dat 0,01 milligram residu per kilo product, de grens waarop gedetecteerd wordt. Volgens Audax wil de Europese voedselautoriteit Efsa die ondergrens binnen afzienbare tijd naar 0,005 milligram per kilo verleggen. Mocht dat inderdaad zover komen, dan hebben telers die residuvrij willen telen een nieuwe uitdaging om te kunnen blijven leveren. Audax adviseerde de Britse overheid deze norm niet over te nemen, mocht het tot een brexit komen.