Zoektocht naar instrumenten voor verbetering bodem

In de landbouw is duidelijk behoefte aan bodemkwaliteitsinstrumenten. De bodemkwaliteit en de bodemgezondheid zijn van veel factoren afhankelijk, die ook weer van invloed zijn op elkaar. Idealiter zou een instrument een handvat voor telers moeten zijn om bodemkwaliteit te verbeteren en inzicht te geven in de bodemvruchtbaarheid, bodemgezondheid en structuur van de bodem. Daarnaast is een gezonde bodem meer dan alleen een boerenbelang. De bodem heeft ook andere functies zoals waterbuffer, CO₂-opslag en bijdragen aan de biodiversiteit.

25 verschillende tools

Bij een bijeenkomst van de Commissie Bemesting Akkerbouw/Vollegrondsgroententeelt (CVAB) eind vorig jaar in Putten is aan belanghebbenden, telers, adviseurs en beleidsmakers de vraag voorgelegd hoe zo’n instrument eruit moet zien. Welke aspecten zijn belangrijk en welke data zijn nuttig als input? Uit een inventarisatie van Wageningen UR bleek dat er zeker 25 verschillende tools zijn om 1 of meerdere aspecten van de bodemkwaliteit te bepalen. De vraag is nu hoe een bodemkwaliteitsplan eruit moet zien en welke elementen daarin meegenomen moeten worden. Daar is geen eenduidig antwoord op.

Verschillende prioriteiten

Hoewel de belangen van grondgebruikers en maatschappij parallel lopen, stellen belanghebbenden verschillende prioriteiten. Telers vinden het bijvoorbeeld belangrijk om de aaltjespopulatie van een perceel te kennen, terwijl drinkwaterbedrijven meer geïnteresseerd zijn in de grond- en slootwaterkwaliteit.

_{Lees verder onder de foto.}

Beoordelen van een bodemprofiel. Aan de hand van een bodemkwaliteitsplan kan een teler gericht werken aan de kwaliteit van zijn grond. – Foto: Koos Groenewold

Bodemkwaliteitsplan

Wageningen UR pleitte in 2013 voor het ontwikkeling van een bodemkwaliteitsplan, met als doel tot een programma te komen dat de gevolgen doorrekent van alle handelingen die effect hebben op de bodemkwaliteit binnen het hele bouwplan. Hieruit is geen concreet plan gekomen. Er zijn echter wel een aantal andere initiatieven gestart.

Bodempaspoort van ZLTO

ZLTO ontwikkelt het bodempaspoort. Dit is een online applicatie waarin gegevens over de bodemkwaliteit op perceelsniveau opgeslagen kunnen worden. Het bodempaspoort kan als basis dienen voor een bodembeheerplan voor telers. Daarnaast is het paspoort een instrument dat de bodemkwaliteit bij pacht borgt en informatie over de kwaliteit van de bodem bij overdracht van gronden inzichtelijk maakt.

Bodem IDee

Binnen het interregionale project ‘Levende bodem’ wordt een identiteitskaart voor akkerbouwpercelen ontwikkeld, Bodem IDee. Hiermee kan de bodemconditie van een perceel in kaart worden gebracht.

Bodemanalyses om de nutriëntenstatus, pH en het organischestofgehalte van een perceel te bepalen, zeggen niet alles over de conditie van een perceel. Daarvoor zijn meer parameters nodig zoals verdichting, waterhuishouding, activiteit van het bodemleven of onkruiddruk.

Via Bodem IDee krijgen al deze componenten een waarde toegekend. Dat leidt tot een rapport, waarin grafisch is aangegeven waar de knelpunten van het perceel zitten. Zo kunnen concrete actiepunten worden bepaald. Daarbij valt te denken aan het opbreken van storende lagen, aanpassen van gewasrotatie of het kiezen van de meest geschikte groenbemester.