Adri Bom-Lemstra: tuinbouwboegbeeld nu ook op ‘landbouw’

Adri Bom-Lemstra was net aan haar tweede termijn als gedeputeerde begonnen, met voor het eerst de portefeuille tuinbouw en landbouw, toen de trekkers kwamen. Eerst stonden ze met zijn heel velen op het Malieveld, recht tegenover het Zuid-Hollandse provinciehuis, toen nog vooral boos op Rutte en zijn team. Een week later kwam er weer een colonne trekkers, nu speciaal voor de Zuid-Hollandse provinciebestuurders. Samen met Commissaris van de Koning Jaap Smit en gedeputeerde Jeannette Baljeu, die het PAS in haar portefeuille heeft, stond Bom-Lemstra de boeren te woord.

Adri Bom-Lemstra, gedeputeerde land- en tuinbouw Zuid-Holland. – Foto: Valerie Kuypers

“De beleidsregel is niet van tafel gegaan. We hebben wel toegezegd dat we met het Rijk in gesprek zouden gaan om te werken aan eenduidige regels. Het beleid was hier overigens niet extra streng, zoals in Noord-Brabant. Wij hebben al relatief extensieve veehouderij. En we waren ook al bezig met gebiedsgerichte processen rond bodemdaling.”

“Wij hebben 21 natuurgebieden waarvan 13 stikstofgevoelig zijn. In die gebiedsgerichte aanpak gaan we nu dus niet alleen voor bodemdalingaanpak, maar ook, waar dat nodig is, voor stikstofreductie. Ik heb daar alle vertrouwen in. Er is op rijksniveau en voor veenbodemproblematiek en voor stikstofproblematiek geld beschikbaar. Voor het Groene Hart in Zuid-Holland hebben we een regiodeal afgesloten over bodemdaling. In sommige gebieden gaat dat bij ons dus samenkomen.”

Wat bij koplopers werkt ook gemeengoed maken in peloton

“Met de sector gaan we in gesprek hoe we dat gaan oppakken. Dat is nu ook wel mijn zorg: achter stikstofmaatregelen wordt nogal haast gezet door het rijk, maar zo’n gebiedsgerichte aanpak, waarin je iedereen mee wilt krijgen en het over alles in zijn samenhang wilt hebben, dat gaat niet zo snel. Dat is niet binnen drie maanden voor elkaar.”

Moeten daar dan toch veehouders gaan inkrimpen?

“Er moeten keuzes gemaakt gaan worden. Welke, daar gaan we nu mee aan de slag. We hebben bijvoorbeeld koploper-boeren in die gebieden, die al hard bezig zijn met het verminderen van hun uitstoot en veel stappen hebben gezet. Het is niet onze insteek dat we die nog een keer gaan laten inleveren. Tenzij ze natuurlijk zelf de bereidheid hebben om nog een stap te zetten, naar een ander type bedrijf willen gaan. Wat je vooral wilt, is dat wat die koplopers al hebben uitgezocht en wat in de praktijk blijkt te werken, dat dat gemeengoed wordt in ‘het peloton’. Maar het blijft natuurlijk maatwerk. In Noord-Brabant komt een andere aanpak dan bij ons. Daar hebben ze bijvoorbeeld van bodemdaling weinig last.”

Van heel Nederland worden boeren en tuinders in Zuid-Holland omringd door de meeste woningen en wegen en andere bedrijvigheid. Dat betekent toch sowieso dat de hoofdrol in het stikstofprobleem hier niet agrarisch is?

“Ja, natuurlijk hebben de boeren ons dat ook voorgehouden. En het klopt deels ook, bijvoorbeeld voor het Haagse duingebied. Dat heeft verhoogde stikstofwaarden, maar er zit geen enkele boer. Er staan des te meer woningen en een van de drukste zeescheepvaartroutes van Europa loopt er langs. We moeten bij de aanpak dus naar alle sectoren kijken.”

Greenports Nederland

Sinds dit najaar is Bom-Lemstra ook voorzitter van Greenports Nederland. Dat is het platform waar het tuinbouwbedrijfsleven in zijn volle breedte overlegt en optrekt met de overheden. Eerder dit jaar is uit die gezamenlijkheid het Tuinbouwakkoord gekomen; bekrachtigd door minister Carola Schouten, maar misschien wel bovenal door de inspanningen van de typische tuinbouwprovincies en tuinbouwgemeenten tot stand gekomen.

Ook de tuinbouw wordt gehinderd door de stikstofimpasse. Vergunningen voor kassenbouw worden niet afgegeven en boringen naar aardwarmte liggen stil.

“Ja, doodzonde. Kijk, in de tijd waarin wij leven, is het zaak om niet met oogkleppen op naar één probleem tegelijk te kijken. Maar juist alles integraal te zien. Ook voor de tuinbouw wil je integraal in oplossingen denken. De duurzaamheidsinvesteringen zijn daar vooral gericht op CO₂-vermindering. Daar blijven we ze in faciliteren. Echter, niet met oogkleppen op: je moet altijd kijken of je in die aanpak ook andere vraagstukken kunt meenemen.”

Vertellen wat de sector doet en betekent en wat voor stappen die zet in verduurzaming, dat heeft altijd zin

In de glastuinbouw is nu nogal focus op een in die samenhang misschien toch niet zo goed doordachte maatregel: de enorme verhoging van de Opslag Duurzame Energie (ODE), de belasting op stroomgebruik. Iets waar juist de glastuinders die van gas af willen en daar stappen voor hebben gezet keihard door worden getroffen.

“Daar zijn we keihard op gaan lobbyen als Greenports Nederland en samen met Glastuinbouw Nederland. Die belastingplannen ondersteunen op zich goed de gang naar meer duurzaamheid, maar er zit een element in dat we kennelijk met elkaar niet goed hebben voorzien. En dat pakt nu verkeerd uit. In plaats van versneld elektrificeren gaan tuinders nu weer meer gas verstoken in hun WKK’s (warmtekrachtkoppeling). Dat was niet de doelstelling achter die belastingmaatregel. Welke manieren dan moeten worden gevonden om de tuinders niet voor hun goede gedrag te straffen, daar ga ik niet op vooruitlopen, maar helder is dat het doel overeind staat. Als je ziet hoe de tuinders zijn gaan bewegen de laatste acht jaar en dat daar de overheid langzaam maar zeker in is meegegaan, bijvoorbeeld nu ‘eindelijk’ de Warmtewet is aangepast. Dat moet nu niet gedwarsboomd worden. Daar moeten we de handen voor in elkaar slaan. En dat betekent dat ik heel regelmatig bij alle fracties langs ga. Want de tuinbouw is niet de bekendste sector in de Tweede Kamer. Vertellen wat die sector doet en betekent en wat voor stappen die zet in verduurzaming, dat heeft altijd zin.”