‘Leiders gezocht voor transitie naar kringlooplandbouw’

Er zijn boegbeelden nodig die de kringlooplandbouw willen vormgeven.

Scheidend voorzitter Hans Huijbers van ZLTO bijt nog één keer van zich af: “De kreet ‘Altijd de laagste’is de grootste schande die er is. Nooit gaat het bij de retailers over duurzaamheid of biodiversiteit. En wie betaalt de rekening daarvan? Wij!” Uit zijn uithaal spreekt boosheid, frustratie. Tegelijkertijd heeft het iets van een noodkreet aan de supermarkten: betaal een eerlijke prijs. Een prijs waarin alle inspanningen op het boerenerf daadwerkelijk terugkomen. Alleen dan krijgt een omschakeling naar duurzame landbouw écht gestalte.

Omslag naar kringlooplandbouw

In 2030 moet de Nederlandse land- en tuinbouw de omslag gemaakt hebben naar kringlooplandbouw. Minister Schoutens stip op de horizon domineert het landbouwdebat. Zij definieerde het in als volgt: ‘van voortdurende verlaging van de kostprijs van producten naar voortdurende verlaging van het verbruik van grondstoffen.’ In haar optiek is die omschakeling mogelijk.

Allerlei initiatieven zorgen voor small wins

Het is een stevige opdracht; maar iedereen is enthousiast. Logisch, stelt Wagenings hoogleraar Katrien Termeer in een notitie hoe die transitie tot stand moet komen. Zij schreef deze in opdracht van de Tweede Kamer. Het concept kringlooplandbouw inspireert. Het heeft een positieve bijklank. Het is wat anders dan altijd maar de kritiek, stelt zij. Op diverse podia wordt sinds september al druk gepraat. Enkele partijen claimen ook al succes. Een bonte stoet initiatieven passeert, van Kipster tot Kromkommer, Green Deal-weidevarkens, Biodiversiteitsmonitor melkveehouderij. In jargon heten deze small wins.

Er is geen blauwdruk voor kringlooplandbouw

De kunst nu is om de transitie op te schalen. En dat is nog niet zo eenvoudig. Andere keuzes betekenen onzekerheid. Ook zijn alle systemen er niet op bedacht. Een oplossing op één terrein leidt tot problemen elders. Termeer roept op taboes bespreekbaar te maken. Ja, dat geldt voor de omvang van de veestapel. Maar ook voor Nederland als exportland. Er is geen blauwdruk voor kringlooplandbouw. Het systeem moet al werkende weg ontwikkeld worden. Maar stel je in ieder geval open.

Meer leiders en boegbeelden nodig

Minister Carola Schouten is nu nog boegbeeld, maar daar moeten in haar optiek meer leiders bijkomen, vanuit de organisaties, agri-business en politiek. Elk bedrijf zal zeggen al met klimaat, kringloop of verspilling bezig te zijn, maar dit is kennelijk niet genoeg. Er wordt een voortrekkersrol verwacht. En daar heeft Huijbers gelijk in: de supermarkt heeft tussen producent en consument een sleutelpositie. Hij spreekt hen terecht aan. Tegelijkertijd mag hij zijn eigen rol, en straks die van zijn opvolger Wim Bens, ook weer niet onderschatten.

Schouten wil vooral ook de jongeren erbij hebben: ‘2030, dat gaat over jullie! Help me bij het vormgeven van kringlooplandbouw’, roept zij op. Ofwel, leiders en boegbeelden gezocht. Mensen die over de eigen grenzen heen kunnen kijken.