‘Roep om eerlijke prijs een terugkerend ritueel’

De blik moet gericht zijn op de consument in de strijd om een betere prijs voor producten.

Geen brandende autobanden, blokkades of leeg getrokken vrachtwagens. In Nederland Polderland zoekt een taskforce, commissie of stuurgroep naar mogelijkheden om een eerlijke prijs voor producten af te dwingen. Beide methoden sorteren vooralsnog evenveel succes: geen.

Wat is dat nu precies, zo’n eerlijke prijs? Boeren hebben daar duidelijk een andere mening over dan supermarkten.

De roep om een eerlijke prijs lijkt een terugkerend ritueel. In elke periode van lage prijzen, in elk rapport naar een omslag in productie of consumptie, komt de term terug. En telkens is er de discussie: wat is dat nu precies, zo’n eerlijke prijs? Boeren hebben daar duidelijk een andere mening over dan supermarkten. En als minister Carola Schouten zegt dat het voedsel in de schappen eigenlijk te goedkoop is, vliegt de oppositie er bovenop.

Monitor moet inzicht geven

Dezelfde minister vroeg de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de prijsvorming in de voedselketen te onderzoeken. De autoriteit startte daarop vorige week een monitor. De monitor moet inzicht geven wie wat betaalt en/of beurt. Het gaat in eerste instantie om 6 producten: uien, witte kool, tomaten, peren, melk en varkensvlees. De monitor gaat elk jaar rapporteren. De eerste rapportage is halverwege 2020.

De Taskforce Verdienvermogen, in mei ingesteld door minister Schouten, heeft dan al advies uitgebracht (…). De taskforce onder leiding van oud-gedeputeerde Hester Maij kijkt naar wie wat moet doen om een goed inkomen te halen. Hier staat ongetwijfeld een paragraaf over ‘eerlijke prijs’ in. Een gezond verdienmodel is van belang om de omslag naar kringlooplandbouw te maken.

LEI: geen schakel in de keten die onevenredig veel winst maakt

Misschien dat de taskforce het LEI-onderzoek uit 2014, in opdracht van de ACM, kan opvragen. Er is geen schakel in de keten die onevenredig veel winst maakt, ook al trekken boeren veelal aan het kortste eind, luidt de conclusie. Dit onderzoek is wat in de vergetelheid geraakt. Is er aanleiding om te denken dat de situatie nu anders is?

Geef de consument altijd een keuze: basis, en een plusje voor extra’s.

Is de stellingname dat er niks zal veranderen nu te pessimistisch? Ja, als iedereen hoopt op taskforces en/of beleid. Zelfs met de Brusselse verordening om oneerlijke handelspraktijken aan te pakken. Veel meer dan gevoel is dit niet. Definiëren van marktmacht, én zo die al bestaat juridisch aantonen van misbruik hiervan, is lastig.

Nee, de blik moet gericht zijn op de consument. Dáár ligt de taak om te overtuigen. En geef de consument altijd een keuze: basis, en een plusje voor extra’s. Aan de boer de taak hier op in te spelen, met een vorm van krachtenbundeling of ketenafspraak als steuntje in de rug om die ‘extra‘s’ daadwerkelijk te cashen.