premium
Foto: Martijn ter Horst
Wie zijn areaal wil uitbreiden, klopt al snel bij de bank aan om de grond te financieren. Maar er zijn ook andere mogelijkheden. De opties op een rij.
Voor de grondgebonden groei in de melkveehouderij of om een ruimer bouwplan te kunnen opzetten als akkerbouwer; boeren zijn altijd op zoek naar extra grond. Adviseurs zien dat banken kritischer zijn rondom het financieren van het boerenbedrijf. Er zijn alternatieven.
Hoe grond financieren ook kan
Lees ook onderaan dit artikel:
► Grond moet minder waard worden
► Akkerbouwers zetten eigen grondfonds op
Erfpacht
Een eerste mogelijkheid om op een andere manier grond te verwerven, is de alom bekende erfpachtconstructie met medewerking van bijvoorbeeld ASR of Fagoed. Beide partijen kopen bij deze methode voor 70% van de vrije waarde agrarische grond, om deze weer aan de vorige eigenaar te verpachten. Op deze manier komt voor de boer vermogen vrij uit zijn eigen grond, zonder in areaal te krimpen of een extra lening af te sluiten. Met het vrijgekomen geld kan elders bijvoorbeeld een nieuw perceel worden aangekocht. Als verkoper heeft de boer het recht om de grond weer terug te kopen.
Deze vorm van erfpachtconstructie wordt soms gezien als ‘achteruitboeren’, omdat de eigen grond voor minder dan de marktwaarde verkocht wordt. Daarbovenop komen de pachtkosten voor het gebruik van het perceel.
Erfpacht kan ook worden ingezet als vorm van financiering voor het verwerven van grond. De investeerder koopt een perceel voor 70% van een derde partij, de overige 30% is voor rekening van de erfpachter. Zo kun je als boer met een flink lagere lening toch extra grond in gebruik nemen.
Boerengrondfonds
Ook zelf een grondfonds opzetten is een mogelijkheid, al vergt het wel extra inzet en ondernemerscreativiteit. Als ondernemer moet je investeerders warm zien te krijgen om geld te steken in jouw bedrijf. Financieel agrarisch adviseur John van Leeuwen ziet dat vermogende particulieren geld in de landbouw willen steken. “Geld op de bank levert bijna niets meer op, maar als ze dat geld in een goed boerenbedrijf stoppen, kan het nog 2 of 3% opleveren.”
Beleggers bieden particulieren constructies aan, signaleerde De Volkskrant recent. Vanaf € 5.000 koopt een particulier een paar vierkante meter landbouwgrond in de hoop dat woningbouw mogelijk wordt. Landbouwgrond als beleggingsobject op deze manier is een grijs gebied waar de autoriteit Financiële Markten kritisch over is.
Stichting Grondbeheer is een voorbeeld van een grondfonds in boerenhanden, met een specifieke doelgroep. Het richt zich op consumenten die achter het verhaal van biodynamische landbouw staan. Particulieren kunnen een ‘eeuwigdurende obligatie’, een investering zonder einddatum, aanschaffen. De stichting heeft inmiddels ruim 250 hectare grond verworven die uitsluitend worden uitgegeven aan BD-bedrijven.
Lees verder onder de afbeelding.
Crowdfunding
Het verhaal achter het boerenbedrijf speelt ook een belangrijke rol bij crowdfunding. Er zijn bedrijven actief die startende of uitbreidende bedrijven willen helpen om ‘de crowd’ mee te krijgen in het enthousiasme van de ondernemer en er dus geld in stoppen.
Ook boeren hebben hier ervaring mee. Maar landbouwgrond financieren gaat nog niet zo gemakkelijk, weet Jan Willem Onink, commercieel directeur bij Collin Crowdfund. Zijn bedrijf heeft ervaring met het financieren van boerenbedrijven.
“Boeren staan bekend als betrouwbare ondernemers”, vertelt hij. De looptijd van een financiering via crowdfunding is maximaal 10 jaar. “Voor een machine of een andere kortlopende investering is dat goed te doen, maar voor grond is het lastiger; de aflossing is dan te hoog voor zo’n korte periode. Het kan wel, met een zogenaamde ballonlening. Dan betaalt een boer een kwart van de lening af in ongeveer 5 jaar en herfinanciert het restant. Dit kan als de waarde van deze nieuwe lening rond de 50% van de waarde van de grond is.”
Stapelen
De risico’s rondom een lening zijn te spreiden door gebruik te maken van verschillende financieringsvormen. Dat heet het stapelen van financiering. Zo komt de financiële last van het bedrijf niet op de schouders van 1 partij. Crowdfundingsacties voor een bepaald doel zijn succesvol en een welkome aanvulling op de bankfinanciering, blijkt ook uit de ervaringen van Collin Crowdfund. Banken zetten hier ook op in en adviseren om meerdere financieringsvormen te combineren en vooral te kijken naar de vormen die bij jou als ondernemer passen.
Lees verder onder de foto.
‘Grond moet minder waard worden’
Susan Drion deed onderzoek naar alternatieve financiering voor de landbouw. Stijgende grondprijzen zijn mooi voor de grondeigenaar, maar het verdienmodel voor een hectare grond is lastig te realiseren en dus te financieren, concludeerde ze. Tijd voor een ander financieringsmodel voor de landbouw.
Wat moet er veranderen aan het huidige systeem?
“Er is niet één oplossing voor de hele sector. Voor mijn onderzoek sprak ik met verschillende pioniers, boeren die vanuit de kracht van hun eigen bedrijf geld vrij weten te maken. Bijvoorbeeld via erfpachtconstructies, crowdfunding of met een andere vorm van eigenaarschap. Dit waren vooral boeren die op een meer duurzame manier willen gaan boeren, daar was mijn onderzoek ook op gericht.”
Heeft het ‘ouderwetse’ financieren via de bank zijn langste tijd gehad?
“Lastig om te zeggen, ik denk dat een financiering bij de bank minder vanzelfsprekend gaat worden. Voor sommige boeren is het nog steeds een goede optie. Maar ook het stapelen van financieringen, een samenwerking tussen banken en alternatieve manieren zijn oplossingen.”
Bieden dat soort oplossingen mogelijkheden voor alle boeren?
“Als boer en ondernemer moet je de financieringsvorm kiezen die bij je past. Veel nieuwe vormen zijn gebaseerd op goodwill van investeerders en particulieren. Boeren die een goed verhaal achter hun product hebben, kunnen daar meerwaarde voor creëren. Die kunnen rekenen op steun. Bovendien kost alternatieve financiering veel tijd. Boeren kunnen crowdfunding ook overlaten aan een bedrijf. Een speciale crowdfundingsinstantie voor de landbouw bestaat nog niet, maar dat zou misschien wel een oplossing zijn.”
Erfpachtconstructies bestaan al heel lang, is dat een goede vorm?
“Een boer moet de zekerheid hebben dat hij de grond kan gebruiken, daarvoor hoeft hij het niet per se in eigendom te hebben. Dan is erfpacht een goede manier, maar ook de pachtprijs, de canon, is hier nog steeds erg hoog. Daarmee blijft het probleem van de hoge grond- en pachtprijzen bestaan.”
Hoe kun je dit probleem dan wel oplossen?
“Het klinkt misschien gek, maar dan zou grond in waarde moeten dalen. De grondmarkt zou niet langer bepalend moeten zijn voor de verkoopprijs, maar de productie die je op een hectare kan realiseren. Dat zou de overheid bijvoorbeeld kunnen reguleren.”
Lees verder onder de foto.
Eigen grondfonds achter de hand
Als akkerbouwer in de Flevopolder is het areaal uitbreiden, op z’n zachtst gezegd een uitdaging met de huidige hectareprijzen. Daarom hebben broers Tejon en Peter de Regt in 2012 grondfonds ‘Meer dan Grond’ opgezet voor hun momenteel 140 hectare tellende akkerbouwbedrijf in Dronten.
Zelf een grondfonds opzetten voelt voor Peter de Regt als ‘een goede middenweg, want grond in eigendom hebben is duur en via een erfpachtconstructie is minder te verdienen met die extra hectares’. Het fonds staat momenteel op een ‘laag pitje’, want de wens om nu in areaal te groeien, is er niet. “Maar het is mooi om achter de hand te houden, als alternatief instrument om toch weer uit te kunnen breiden,” vertelt De Regt.
Het fonds opzetten is niet zo moeilijk, vindt hij. “Het lastigste is om het vertrouwen van investeerders te winnen. We hebben gewoon een gezond bedrijf, maar het is toch lastig om mensen te overtuigen. Daar moet je als ondernemer ook tijd in willen steken.”
Fonds nog niet aangesproken
Van een aankoop middels het grondfonds is het nog niet gekomen, uiteindelijk heeft de akkerbouwer het beoogde perceel toch zelf weten te kopen. “Maar we houden de optie graag open om op deze manier ons bedrijf uit te kunnen breiden” aldus De Regt. “Het is wel handig om een concreet perceel op het oog te hebben, voordat je weer investeerders gaat benaderen.”
Rendement gemiddeld 7,8%
De broers bieden deze financiers een gemiddeld rendement van 7,8%, een deel daarvan wordt jaarlijks betaald aan de investeerders in het fonds. “Maar het blijft een boerenbedrijf, waar je afhankelijk bent van de opbrengsten. Het mooie aan dit systeem is dat dit rendementspercentage dus flexibel is. In slechtere jaren betaal je minder en in de jaren met goede opbrengsten beloon je de investeerders. Tegelijk houd je de waardestijging van de grond grotendeels in eigen zak.”
Eigen netwerk
De beoogde investeerders in het fonds zijn vooral afkomstig uit het eigen netwerk. “Daar zit veel potentie in, maar je moet wel openstaan voor kritische geluiden op je bedrijf. Deze mensen steken er geld in, dus zij willen er ook over meepraten. Jaarlijks houden wij een soort aandeelhoudersbijeenkomst, dan leggen wij onze bedrijfsvoering uit. Maar je moet wel durven luisteren naar de ideeën van je financiers.”
Investeren in het akkerbouwbedrijf is niet voor elke particulier weggelegd. Inleggen kan vanaf € 100.000 en het liefst voor een zo lang mogelijke termijn. “Maar in principe bepaalt de investeerder dat natuurlijk zelf.”
Medeauteur: Eric Beukema
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht