Er is weinig over van oudste kassen in Nederland

Wanneer je bij helder en zonnig weer op Schiphol landt, word je niet alleen geconfronteerd met de rechtlijnigheid van het Hollands-Utrechts slagenlandschap en de steeds toenemende verstedelijking, maar ook met de grote oppervlakten kassen van de glastuinbouw. Indrukwekkend is de in het zonlicht blinkende ‘glazen stad’, waarmee het kassenlandschap van het Westland wordt bedoeld.

De glastuinbouw kwam aan het eind van de 19de eeuw in het Westland en rond Aalsmeer tot ontwikkeling en bestaat dus pas iets meer dan 100 jaar. De eerste kassen in Nederland ontstonden echter al in de 17de eeuw.

Verouderde kassen gesloopt

De oudste kassen zijn te vinden in de botanische tuinen van onder meer Leiden, Utrecht en Amsterdam. Iets jonger zijn de kassen die je aantreft op buitenplaatsen en sporadisch bij kloosters, kerken en een enkele boerderij. Hoewel kassen in principe kunnen dateren uit de 17de eeuw, zijn er op het ogenblik in Nederland geen kassen meer die veel ouder zijn dan het midden van de 19de eeuw. Dat heeft twee redenen. Ten eerste is het bouwmateriaal zeer onderhoudsgevoelig en worden zowel van binnen als van buiten de constructieve delen door vocht aangetast. Ten tweede is kassenbouw erg innovatief en worden verouderde kassen vaak gesloopt.

Loosduinen, glastuinbouw vóór WO II met op de achtergrond de gashouder. Vooraan is de tuin te zien van de firma Van Sponsen aan de Houtweg. Er is een verscheidenheid aan typen kassen waar te nemen: links bij de schoorsteen A-kassen, rechts daarnaast houten warenhuizen met éénruiters en rechtsachter de A-kassen de bekende Westlandse druivenserres. – Foto: Collectie Stichting Oud Loosduinen

Dit is een bewerkt voorproefje uit hoofdstuk 1 van Hét Nederlandse Kassenboek.