Op de fiets langs boeren en tuinders op weg naar Zuid-Spanje

Deze week stapt hij op de fiets. Op weg naar zijn eerste logeeradres, een melkveehouder in de Alblasserwaard. De volgende dag naar West-Brabant en dan elke dag verder. Van agrarisch bedrijf naar agrarisch bedrijf. Via België en Frankrijk naar het uiterste zuiden van Spanje. Drie maanden fietsen, meer dan 3.000 kilometer, elke dag op bezoek bij een boer of tuinder. Hij ziet uit naar de gesprekken met zijn gastheren en -vrouwen.

Wat beweegt boeren anno 2018?

Ywema heeft een doel voor ogen. Hij wil een portret maken van de West-Europese boer anno 2018. Wat beweegt hem, waar ligt hij wakker van en hoe kijkt hij tegen zijn toekomst aan? Wil zijn zoon het bedrijf overnemen, en zo nee, waarom durft hij dat niet aan? Ywema wil vooral luisteren. Al die boerenverhalen verwerkt hij in een blog. Na terugkomst volgt een boek en wie weet wat nog meer.

Peter-Erik Ywema: “Boeren krijgen veel te weinig waardering voor hun werk.” – Foto: Herbert Wiggerman

De boer op: een prachtige ervaring

Hij omschrijft zichzelf als een milieuchemicus en kunstenaar. Hij was ooit even scheikundeleraar, maar is vooral adviseur van bedrijven die hun productieproces milieuvriendelijker willen maken. De afgelopen jaren werkte hij voor het SAI-platform, de wereldwijde organisatie van honderd internationale foodbedrijven die de voedselproductie in hun keten willen verduurzamen. In die rol ontwikkelde hij productiecriteria voor boeren en tuinders. Hij heeft ontslag genomen, zoekt een nieuwe uitdaging. Maar eerst gaat hij een paar maanden fietsen. De boer op, het lijkt hem een prachtige ervaring.

Voedselproductie duurzamer maken

Het boerenleven is Ywema niet vreemd. In zijn laatste baan heeft hij veel met de landbouw te maken gehad. Hij had daarbij steeds een doel voor ogen: de voedselproductie duurzamer maken. Meer biodiversiteit, minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, zuiniger met water. Of het nou ging om appels, aardbeien of melk. Gedetailleerde regels opstellen, controlesystemen ontwikkelen.

Nu twijfelt hij af en toe. Zijn de goedbedoelde milieuregels van de voedselverwerkende industrie en de overheid wel zo effectief? Stimuleren al die wetenschappelijk onderbouwde productiecriteria boeren en tuinders om hun bedrijfsvoering aan te passen? Of worden ze hierdoor juist in de gordijnen gejaagd? Ywema wil dat onderzoeken door vragen te stellen en te luisteren.

Hele keten aan zet

Hij zegt veel respect te hebben voor agrariërs. Ze werken keihard en ontvangen daarvoor een schamele beloning. Waardering van de samenleving krijgen ze niet. Boeren doen het in de ogen van veel burgers altijd verkeerd. Er is weinig reden om met een beschuldigende vinger naar boeren te wijzen, zegt Ywema. Boeren van nu produceren vaak al veel duurzamer dan hun vaders. Bovendien, als het gaat om verduurzaming van het voedselsysteem is de hele keten aan zet. Ook de consument.

Succesverhaal

In de loop van maart komt hij naar verwachting in Zuid-Spanje aan, in de regio Doñana waar vooral aardbeien en bessen worden geteeld. Hij kent het gebied, was betrokken bij de opzet van een driejarig ketenproject om telers te stimuleren het watergebruik te verminderen. Het gebied verdroogt, het watergebruik ligt op dit moment veel te hoog. Als er niks verandert, is het binnen tien jaar afgelopen met de aardbeien- en bessenteelt in het gebied, vreest hij.

Het ketenproject lijkt een verandering teweeg te brengen. Telers leren van elkaar om het watergebruik fors omlaag te brengen zonder de productie in gevaar te brengen. Een succesverhaal, denkt Ywema. Maar ook daar, in het diepe zuiden van Spanje, wil hij van telers horen of de aanpak aansluit bij hun gedachten over een gezonde en duurzame manier van telen.

Vertellen ‘hoe het echt is’

Ywema gaat via blogs, foto’s en korte video’s verhalen vertellen over ‘hoe het echt is’ op het West-Europese platteland. Hij hoopt hiermee beleidsmakers bij overheden en beslissers bij foodbedrijven te inspireren om stimulerende maatregelen te nemen. Waar boeren enthousiast van worden in plaats van boos.

Hij heeft trouwens ook nog een persoonlijk doel voor ogen met zijn fietsreis. Hij heeft zijn baan opgezegd, zijn toekomst ligt helemaal open. Wat te doen nadat hij weer thuis is? Daarover kan hij in die 3 maanden goed nadenken.