Nog minder warmte voor teelt paprika

In de proef Het Nieuwe Telen paprika bij Delphy Improvement Centre (IC) in Bleiswijk (Zuid-Holland) is in het afgelopen jaar getracht het piekgebruik aan energie in de eerste teeltfase terug te dringen tot maximaal 0,7 kuub per vierkante meter per week. In een voorgaande proef was al gebleken dat 60% van het totale energiegebruik toe te schrijven bleek aan de eerste 3 maanden van de teelt. Het lukte om het cumulatieve totale gasgebruik net onder de 15 kuub te houden.

3 schermdoeken gebruikt

Om dit te bereiken zijn 3 schermdoeken (Luxous 1147 FR) gebruikt: 1 transparant bovenste doek en bij de onderste tralie 2 identieke doektypes met een spouw van 7 centimeter ertussen. Tot week 10 gaf dit spouwscherm een duidelijke extra energiebesparing, daarna was het effect ten opzichte van een standaard doek gering. Oplopend vocht gaf aan het eind van de teelt wat meeldauwproblemen. Toen moest het spouwscherm soms open vanwege te geringe vochtafvoer.
_{Artikel gaat verder onder de foto‘s}

Met een kleine overlap schermen, beschermt in de zomer het hele gewas tegen overmatige instraling. – Foto’s: Peter Visser

Bij het zomerschermen ontstond onder het bovenste zeer heldere doek toch nog wat vruchtverbranding. Achteraf had daarom misschien beter het dubbele spouwscherm gebruikt kunnen worden om de instraling weg te schermen.

Intensiever schermen

De proefresultaten bij het IC zijn in een monitoringproject vergeleken met de nabijgelegen praktijkteelt bij Maikel van den Berg van Quality Peppers. Bij de laatste wordt een traditioneel dubbel doek toegepast. De onder 1 gesloten doek gemeten lichttransmissie bleek in beide gevallen ongeveer 55%. Het al oudere doek bij de paprikateler laat minder licht door, maar het kasdek laat met een lichttransmissie van 72% meer licht door dan de 69% bij het IC.

Met 2 gesloten schermen is de lichttransmissie bij het IC en in de praktijk respectievelijk 39% en 41%. Met alle doeken dicht werd bij het IC, relatief ten opzichte van een enkel doek, meer licht doorgelaten dan was verwacht. Een mogelijke verklaring is dat een dubbel gesloten scherm minder nat is dan een enkel scherm, wat de lichtdoorlatendheid verbetert.

Vochtkier in de nacht

In situaties bij het trekken van een vochtkier in de nacht, bleek de netto uitstraling op het IC ietsje kleiner/gunstiger te worden, terwijl de uitstraling op het praktijkbedrijf juist iets toenam. Dit bleek te komen doordat Van den Berg de kier in het bovenste doek trok en het IC in het onderste doek. Bij een gelijke kastemperatuur lag de koptemperatuur van de plant bij de paprikateler een graad lager. Dit vergroot de kans op condensatie/natslaan van het gewas. Aan de andere kant kan een kier in het onderste scherm condens tegen het scherm veroorzaken.

Intensiever schermen levert vooral in de eerste teeltfase winst op.

Verwarming grote delen van het jaar niet aan

Bij het IC ging de verwarming grote delen van het jaar niet aan. Het IC bereikte 16,4 kuub gasbesparing te opzichte van de praktijkkas (11,4 kuub gasgebruik in plaats van 27,8 kuub per vierkante meter). Van deze besparing valt 7,7 kuub toe te schrijven aan 1.500 tot 2.500 extra schermuren en 2,8 kuub specifiek aan het effect van de dubbele spouw in het onderste scherm. Verder lag het piekverbruik per etmaal 18% lager. Ook de hogere DIF had een aandeel in de besparing.

In totaal heeft het enkele scherm gedurende 4.124 uur volledig dicht gelegen en het spouwendoek 3.623 uren. Verder zijn beide doeken nog 800 uur voor 80% gesloten om uitstraling tegen te gaan. Deze maatregel heeft er mede aan bijgedragen dat er geen binnenrot is geconstateerd. Ook is in de zomer nog 350 uur geschermd tegen overmatige instraling.

Lichtverlies

Bij het IC waren de etmaaltemperaturen over het algemeen hoger. Samen met de 20% lichtverlies tot aan de eerste oogst (4% verlies op jaarbasis exclusief het bewust wegschermen van zon) resulteerde dat in minder vruchten en vooral in een matiger zetting bij het eerste zetsel.

Bij Van den Berg kwam de meerproductie ten opzichte van het IC op 11% uit. Ongeveer 4% daarvan is te verklaren door minder lichtverlies van de schermen. Gelijke aandelen productiewinst zijn te herleiden tot een helderder kasdektype en een hogere CO₂-dosering. Of meer kilo’s economisch interessanter zijn of meer gasbesparing, zal per jaar verschillen.

Doseercapaciteit CO2 afstemmen op opnamecapaciteit

Een belangrijke doelstelling bij de proef op het IC was het reduceren van de CO₂-input, door de doseercapaciteit af te stemmen op de opnamecapaciteit van het gewas. Hiertoe werd gedoseerd op basis van de instraling, en indirect dus op de fotosynthesecapaciteit.

Het gewas bij het IC kwam vroeger in productie door de hogere temperaturen. Als zo’n slechtere zetting er in de praktijk toe zou leiden dat dit zetsel ten behoeve van de uniformiteit zou moeten worden weggehaald, dan valt die vervroeging echter als voordeel weg.

Een aubergineteler had een vergelijkbare ervaring dat meer kou op de kop een sterkere zetting geeft. 3 dagen schermen vroeg in de teelt gaf bij hem een verhoogde koptemperatuur, wat bloemverlies veroorzaakte.

Eind maart werd boriumgebrek vastgesteld in het gewas. Dit wordt toegeschreven aan een belemmering in de opname. Allereerst door de vele schermuren in combinatie met het lage buisgebruik. Daarnaast waren de matten erg nat, wat ongunstig is voor de wortelontwikkeling.

Dit jaar proberen onderzoekers vooral winterpieken in het gasgebruik terug te dringen.

Piekverbruik afvlakken

Een schermconstructie zoals bij het IC vraagt al een heel grote investering. Nog een 4de schermdoek toevoegen zou onrealistisch zijn, omdat de marginaal extra te besparen kuubs in geen enkele verhouding meer zouden staan tot de benodigde investeringen. Om het energiegebruik toc verder terug te dringen, vindt in de 2SaveEnergy-kas bij Wageningen University and Research een vervolgproef plaats, waarbij vooral geprobeerd wordt etmaalpieken in de koudste winterperiode terug te dringen. Naast directe besparing kan dit in de toekomst ook gunstig zijn als er warmterotondes aangelegd worden, waarbij investeringskosten voor een groot deel worden bepaald door de op vraagpieken gebaseerde aansluitcapaciteit.

Verdampingswarmte gewas terugwinnen

Als extra besparing wordt in de 2SaveEnergy-kas tevens een deel van de latente verdampingswarmte van het gewas teruggewonnen via kasluchtontvochtiging. Vorig jaar lukte het in een proef met tomaat al om met ongeveer 55% van het gasgebruik van een gangbare teelt te telen in de 2SaveEnergy-kas. Ongeveer 5 tot 6 kuub gas op jaarbasis zou voldoende zijn om een lege kas op teelttemperatuur te houden. De rest van de warmtebehoefte in teelten wordt dus veroorzaakt door vochtbeheersing als gevolg van de verdamping van het gewas. Een laag vochtdefiet hanteren, beperkt de verdamping en kost dus minder energie.

De hoge isolatie van het kasdek, met een laag F-clean-folie onder het glas, zorgt dat er bijna nooit vocht wordt afgevoerd via condensatie. In een van de kraanvakken wordt bewust een drogere watergeefstrategie toegepast, om te kijken of dit de vochtproductie weet te beperken.

Meer knoopvruchten

Monitoring heeft geleerd dat pieken in het gasgebruik bij paprika tot half februari worden gerealiseerd. In de huidige proef vindt maximalisatie van de verwarming plaats op 0,12 kuub gas per vierkante meter per dag. De kans is dat die buisbegrenzing wel tot meer knoopvruchten kan leiden, wat dan met vruchtdunning moet worden opgelost.

Om met lagere temperaturen en de laagwaardiger warmte van de warmteterugwinning te kunnen werken, is een dubbel verwarmingsnet van 51-ers aanwezig in de proefkas. Zo’n systeem zou ook de inpasbaarheid van bijvoorbeeld geothermie gunstiger maken, waarbij verdere uitkoeling mogelijk is.