Pompoen: arbeidsintensief maar interessant gewas

Een groot bord aan de dorpsrand van het Zuid-Limburgse Jabeek richting Duitse grens wijst voorbijgangers op de pompoenenverkoop bij een nabijgelegen carréboerderij.

Een groot spandoek en een grote pompoen attenderen de voorbijgangers op de pompoenenverkoop op de boerderij van Frijns.

De hele binnenplaats van de boerderij ligt vol pompoenen. Van heel kleine tot heel grote van enkele honderden kilo’s. Akkerbouwer John Frijns teelt in totaal circa 100 verschillende rassen. Pompoenen in vele vormen en kleuren voor tal van gebruiksfuncties of doelgroepen: voor de soep, als groente, als sierfruit, als decoratie en niet te vergeten voor Halloween.

John Frijns (53) heeft in Jabeek-Onderbanken (L) een akkerbouwbedrijf van 25 ha. Het bouwplan omvat: cichorei, suikerbieten, aardappelen, wintertarwe en pompoenen.

Het zaad betrekt Frijns van het gespecialiseerde pompoenzadenbedrijven Janssen Zaden in Winterswijk. Van een zaadje oogst hij tussen de vier en acht pompoenen.

De oogst eindigt steevast met de Halloween-rassen op 31 oktober

Dit jaar is de oogst erg goed. Ook is de oogst door de warme zomer 3 weken vroeger. “In een doorsnee jaar start de oogst steevast op 1 september om op 31 oktober met de Halloween-rassen te eindigen”, zegt Frijns, terwijl hij op het veld een pompoen afsnijdt.

Al ruim 20 jaar vormen de pompoenen een vast onderdeel van Frijns’ teeltplan. Dit jaar heeft hij één hectare ingepland. Met deze teelt komt hij twee tot drie keer achter elkaar terug op hetzelfde perceel.

Een fraai overzicht van de pompoenen in het veld.

De oranje pompoenen overheersen op de akker. Ze zijn vooral bestemd voor de pompoensoep en voor Halloween. “Voor Halloween teel ik een ander ras dan voor de soep. Een groter ras dat bovendien goed is uit te hollen”, legt Frijns uit.

Ter stimulering van de Halloween-verkoop heeft Frijns de binnenplaats van de boerderij aangekleed met enkele angstaanjagende objecten die bewegen en/of oplichten als iemand in de buurt komt.

Frijns: “Voor dit van oorsprong Amerikaanse najaarsfeest is in deze regio veel belangstelling. Daar speel ik zo op in.” In de tweede helft van oktober verkoopt de teler de Halloween-pompoenen soms met tientallen tegelijk aan scholen en verenigingen.

Halloween is nooit ver weg als het om pompoenen gaat.

Teelt erg intensief

Het telen van pompoenen is erg arbeidsintensief, zegt Frijns. “Vooral de oogst die geheel handmatig moet gebeuren. De teelt zelf is niet moeilijk.” Nadat hij met een cultivator het perceel optrekt, gaat hij er met een rotorkoeg overheen om de bovenlaag fijn te maken.

De zaadjes laat Frijns in een glazen kast voorkiemen om ze na IJsheiligen handmatig uit te planten. Daartoe koppelt hij een kleine plantmachine achter de trekker. De bemesting blijft letterlijk beperkt tot een handvol gedroogde koeien-/kippenmest voor ieder plantje. Deze mest koopt Frijns in plastic zakken bij de naburige Boerenbond-winkel.

In de zomermaanden kampt Frijns met veel onkruiden

Een probleem met pompoenen is dat (onkruid-)bestrijdingsmiddelen niet zijn toegestaan. Om onkruiden enigszins te beteugelen, gaat Frijns circa 4 weken na het planten met de rotorkopeg onkruiden tussen rijen te lijf.

Dit is mogelijk omdat de rijenafstand ruim 3 meter is. Deze aanpak is slechts tijdelijk effectief. In de zomermaanden kampt Frijns toch met veel onkruiden. Om de druk enigszins te beteugelen, overweegt hij de rijenafstand terug te brengen naar 2 meter.

In de pompoenenteelt zijn geen onkruidbestrijdingsmiddelen toegestaan. Dit zorgt voor een hoge onkruiddruk. In het voorjaar gaat Frijns dit met de rotorkopeg te lijf.

De pompoenplanten zijn erg gevoelig voor meeldauw. Veel bladeren op de twee percelen zijn voorzien van een witte laag. Frijns bestrijdt de meeldauw niet. “Gelukkig blijven de vruchten onaangetast”, is zijn ervaring. Een pompoen bestaat voor 90% uit water. Dit gewas heeft dus een grote vochtbehoefte.

Frijns beschikt echter niet over beregeningsmogelijkheden. Het grondwater zit te diep. Provisorisch – met onder meer een watervat achter de trekker en deels met slangen vanaf een watercontainer – heeft hij de planten toch de droge zomerperiode door geholpen.

Consument wil schone pompoenen

Het oogsten van pompoenen is erg arbeidsintensief. Eén voor één worden ze afgesneden en vervolgens met een plateauwagen naar de boerderij gereden. Daar worden ze allemaal handmatig met water en een borstel gereinigd. “De consument koopt geen pompoenen met vuiligheid of een aardlaagje.”

Met water en een borstel reinigt Frijns elke pompoen. Ongereinigde pompoen wil de consument niet. De thuisverkoop moet dit extra werk compenseren.

Ondanks het vele werk – vooral tijdens de oogsttijd – zorgt dit gewas voor een interessant saldo. Een saldo dat vele malen hoger ligt dan dat van tarwe. Maar dat geldt alleen als je zelf rechtstreeks aan consumenten, decorateurs en restauranteigenaren kunt verkopen. De directe verkoop is dé winstmaker.

In september teelde Frijns een pompoen die een gewicht van 381 kilogram bereikte

Pompoenen afzetten via de handel is voor Frijns geen optie. “De handel biedt zeer lage prijzen. Die zorgen voor een veel te lage marge.” Een grote pompoen ligt bij Frijns voor circa € 5 in de verkoop. De kleine decoratieve sierpompoen begint bij een prijs van € 1.

Naast het financiële aspect is Frijns ook een echte liefhebber van dit gewas. Zo teelt hij jaarlijks enkele superpompoenen waarmee hij aan wedstrijden meedoet. In september behaalde hij met een pompoen van 381 kilogram een tweede plaats op de nationale kampioenschappen.

Frijns teelt ook reuzenpompoenen om deel te nemen aan wedstrijden. Die dekt hij af tegen te fel direct zonlicht.