Waarom deze boer kiest voor zonnepark op akkers

Vele lange dagen achtereen rijdt Thale Hulshof dit voorjaar weer over de lange veenkoloniale akkers om de grond van zetmeelaardappelen te voorzien. Gps, camera, computermonitor. Alles houdt de jonge Drent in een oogopslag in de gaten. Fles drinken binnen handbereik, schoenen uit en genieten maar. Van bijzondere vogels die voorbijkomen en van reeënfamilies. Ook zijn mail houdt hij op de trekker bij. Als de kopakker in beeld komt, klinkt een piepje. “Dan moet ik wakker worden”, grapt hij.
_{Artikel gaat verder onder de (interactieve) foto‘s. Beweeg over de iconen voor meer informatie over Thale Hulshof en het akkerbouwbedrijf:}

^{Thale Hulshof is akkerbouwer en hart en nieren, maar kan goed uitleggen waarom zonnepanelen voor de bedrijfsvoering soms beter zijn. – Foto‘s: Hans Banus}

Tegenstrijdige keuze voor zonnepanelen

Hulshof is akkerbouwer in hart en ziel. Wonend in Valthermond, brengt hij zijn jeugd door op het akkerbouwbedrijf van de familie Zikken in Exloo en hij rijdt sinds zijn 5e mee op de trekker met zijn opa. Boer worden is zijn doel. Na het overlijden van een van de broers van de familie Zikken wordt Hulshof bedrijfsleider op dit akkerbouwbedrijf. Daarnaast bouwt hij zelf ook een akkerbedrijf op, samen met zijn vrouw. Hulshof is heel gelukkig in zijn vak.

Daarom voelt zijn keuze om 30 hectare van het bouwplan beschikbaar te stellen voor een zonnepark nogal tegenstrijdig aan. Geen gewassen meer, maar zonnepanelen. 16 jaar lang. Niet iets waar een akkerbouwer direct enthousiast van wordt.

De keuze is ook best lastig uit te leggen, maar hij doet het graag, want hij staat er voor de volle honderd procent achter. Een akkerbouwer is immers ook ondernemer. En 16 jaar een gegarandeerde prijs is zeer aantrekkelijk op percelen waar de opbrengsten onzeker zijn.

Veenoxidatie

“We hebben hier te maken met veenoxidatie”, legt hij uit. “De bodem klinkt in. Kijk hoe golvend de percelen zijn. Dat wordt elk jaar erger. In 30 jaar tijd is het hier 60 centimeter gezakt. Het water zit daardoor steeds hoger in het land en daar hebben we last van. Over een aantal jaren staan we met de voeten in het water hier. We merken het ook aan de oogst op lager liggende percelen; bij overvloedige neerslag zijn we extra kwetsbaar en neemt het oogstrisico snel toe. Je geeft je grond niet zomaar op, maar er zit hypotheek op en hoe los je die af als je geen oogstbaar product hebt? Een ondernemer zoekt zekerheid.”

Medio april 2018. Onder mooie omstandigheden poot Hulshof zetmeelaardappelen. Regen brengt daarna veel schade aan.

En dan komt het voorstel voor een zonnepark op zijn pad. “Collega Jan Reinier de Jong benaderde me voor een zonneakker-poule, een samenwerkingsverband tussen boeren. Hij heeft ruime ervaring met energie opwekken en nodigde ons uit in de vergaderruimte op zijn bedrijf.”

Uiteraard ben je eerst sceptisch, zegt Hulshof. “Je stapt er voor een zeer lange periode in. Je grond is geen akkerbouwgrond meer. Dat doet ergens wel een beetje zeer. In de akker stop je al je liefde voor het vak. Die akkers kun je straks niet meer bewerken. Dat is echt wel een dingetje.”

Kogel door de kerk

Maar de gesprekken overtuigen en dan gaat het snel. Dat moet ook wel, want subsidies moeten voor oktober worden aangevraagd. Geen tijd voor gelummel. Op 3 maart gaat de kogel door de kerk: 3 akkerbouwers brengen 2 keer 20 en eenmaal 30 hectare in voor een park van 60 hectare. Van de verschillende locaties scoort Plan Exloo het beste. Die gaat het worden. Daarover is uiteraard ook overleg met de gemeente, die kaders moet stellen. Voor de gemeente is het ook de eerste keer. Als alles vloeiend verloopt, wordt het park in 2020 gebouwd.

Hulshof aan de koffie met naaste collega Erik-Jan Zikken, collega-zonneboer Roelof Vredeveld en mesttank-chauffeur Albert Loof.

Zonnepark in omgeving laten passen

Zomaar een blok aarde vol zetten met zonnepanelen, kan niet. Dat stuit de maatschappij tegen de borst. Daarom is een landschapsarchitect ingeschakeld, die ervoor zorgt dat het park goed past in de omgeving. Hulshof: “Met een rand groen eromheen met meanderend water. Vriendelijkheid, zo krijg je de mensen uit omgeving mee.”

Burgers kunnen participeren, via de postcoderoosregeling (belastingterm: regeling verlaagd tarief). Voor lokaal en duurzaam opgewekte elektriciteit kan energiebelastingkorting op de energienota worden verkregen.

“We hebben de buurt uitgenodigd in het Wapen van Exloo. Ik heb daar verteld waarom we dit doen. Er waren veel vragen en de reacties waren zeer positief. We proberen de dorpsraad van Exloo ook te betrekken. Zo creëren we draagvlak. Dat is belangrijk, want aan een boze burger heeft niemand wat. Het park is iets van ons samen. Van iedereen, voor iedereen.”

De buurt heeft wel vrees voor schittering geuit, maar die zal er volgens Hulshof niet zijn. “Dat heeft leverancier Groenleven ons verzekerd en het klinkt ook wel logisch, want schittering is weerkaatsing van licht. Dat licht wil je juist vangen voor elektriciteit.”

Teeltrisico’s nemen toe, zeker op lagere percelen Voor Thale Hulshof – en veel collega’s in de regio – werd het een heftig voorjaar door de exceptionele plensbuien die in de veenkoloniën vielen. Op zondag 13 mei zat al het pootgoed er net een dag in toen de hemel openbrak. 65 millimeter in korte tijd kan de grond niet wegwerken. Op zo’n 60 hectare kwam wateroverlast voor. Meer dan 3 hectare is totaal verrot. Het duurde lang voor de percelen weer te berijden waren. De wateroverlast bij Hulshof in mei. Na het overpoten zijn de aardappelen opnieuw verzopen. De stand werd heel wisselend, dus het seizoen blijft hectisch met onder meer verschillende spuitmomenten binnen percelen. Sommige percelen kleuren half juni nog steeds volledig zwart. Die zijn nogmaals door buien getroffen en verzopen. ‘Het doet wat met je als je 1,5 maand keihard hebt gewerkt en je vervolgens in zo’n chaos zit’ Collega Adriaan Sandee: “Je boterham ligt buiten en de risico’s worden steeds groter. Ook emotioneel doet het wat met je als je 1,5 maand keihard hebt gewerkt om de aardappelen er netjes in te krijgen en je vervolgens in zo’n chaos zit. Een hoop extra werk, een hoop ellende.” Deze situatie illustreert het reële teeltrisico dat Hulshof als motivatie voor het zonnepark meeneemt. Met de klimaatverandering neemt het risico op heftige buien toe en op de lager gelegen gronden, zoals bij Hulshof, blijft water langer staan.

Zit je 16 jaar goed?

Onzekerheid over de keuze is er uiteraard ook: 16 jaar is lang, zit je wel goed? “Stel dat Avebe doorgaat met meerwaarde creëren. Misschien gaat de zetmeelaardappelprijs dan wel over de prijs voor het zonnepark”, zegt Hulshof. “Of misschien komt er in die 16 jaar wel een nieuw gewas met hoger rendement. Dan kun je er die hectares niet voor gebruiken.”

Over het saldo zegt Hulshof niet veel. De cijfers noemt hij niet. “Daar lopen we met andere producten ook niet mee te koop.” Vergelijken wil hij wel. “In financieel slechte aardappeljaren is de prijs voor het zonnepark beter.”

Rust voor de grond

De panelen gaan langer mee dan 16 jaar. Na die periode kunnen de akkerbouwers met 5 jaar verlengen. Wat het betekent voor de grond? Hulshof weet het niet precies, maar: “Sowieso rust. Ziektes, bacteriën, schimmels, aaltjes. Die druk wordt minder. Op het park, onder de panelen, wordt gras gezaaid. Schapen gaan er grazen.”

Hulshof kijkt eind mei hoe zijn aardappelen erbij liggen in de rug. Na het overpoten vanwege hevige regenval komt er weer een plens water overheen.

Voldoen aan verplichtingen van Avebe en Suiker Unie

Hij moet uiteraard aan de verplichtingen aan Avebe en Suiker Unie blijven voldoen. “Dat doen we door hopelijk meer tonnen van een hectare te rooien, door een goede perceels- en rassenkeuze en goede zorg voor de bodem en gewassen. Deze Seresta-aardappelen krijgen bij het poten bijvoorbeeld een middeltje mee dat de wortelgroei stimuleert. Zo komt de boel goed aan de gang, zonder dat de bodem wordt leeggetrokken door de plant. En misschien gaan we nog wat grond bijhuren.”

Natuurlijk doet het best wel pijn: geen gewassen meer telen op je grond. Daar is Hulshof heel helder over. “Maar het aanbod was simpelweg te goed en de gekozen grond te onbetrouwbaar wat betreft oogstrisico om het niet te doen. En daarbij passen initiatieven als zonneparken goed in een duurzame gedachtegang waarin groene energie de toekomst is.”