Uitzondering blijft mogelijk op verbod neonicotinoïden

De EU verbiedt 3 neonicotinoïden, maar lidstaten kunnen een ontheffing aanvragen. 8 lidstaten deden dat al bij het beperkte verbod op neonicotinoïden in 2013.

De deur voor het gebruik van neonicotinoïden in akkerbouwgewassen blijft op een klein kiertje staan. In de regelgeving die het gebruik van neonicotinoïden eind dit jaar gaat verbieden, behalve in kassen, komt een clausule te staan over een derogatie. Dat betekent dat een lidstaat mag afwijken van de Europese regels als de lidstaat vindt dat daar goede redenen voor zijn. In de EU geldt sinds 2013 een beperkt verbod op de 3 neonicotinoïden clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam. 8 lidstaten hebben regelmatig gebruikgemaakt van de derogatie.

Al meer dan 10 jaar discussie over neonicotinoïden

Neonicotinoïden betekent letterlijk ‘new nicotine-like insecticiden’. De chemische stoffen lijken op het giftige nicotine. De eerste neonicotinoïde kreeg in 2005 een toelating in de EU. Neonicotinoïden zijn systemische insecticiden die de plant opneemt, waardoor ze ook terecht komen in de nectar en het stuifmeel. De stoffen staan al meer dan 10 jaar ter discussie, omdat wetenschappers stellen dat ze vanwege hun systemische werking schadelijk zijn voor bijen. Daarom besloot de Europese Commissie in 2013 om deze 3 neonicotinoïden te verbieden voor gebruik in gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen, zoals mais, zonnebloemen en koolzaad.

Efsa staat ontheffingen toe

Denemarken, Roemenië, Bulgarije, Litouwen, Hongarije, Finland, Letland en Estland hebben sindsdien voortdurend ontheffingen gegeven voor het gebruik, omdat de overheden stellen dat er geen alternatieven zijn. De Europese voedselveiligheidsautoriteit Efsa beoordeelt of deze ontheffingen terecht zijn verleend, maar tot nu toe zijn geen ontheffingen ingetrokken. Denemarken stemde eind april tegen het algehele verbod op de 3 neonicotinoïden. De Deense overheid heeft al aangekondigd ontheffingen te blijven verlenen voor gecoat zaad van winterkoolzaad.

Er zijn sinds 2005 5 neonicotinoïden toegelaten in de EU: clothianidin, imidacloprid, thiamethoxam, acetamiprid en thiacloprid. De eerste 3 worden verboden omdat Efsa ze als onveilig heeft beoordeeld voor bijen. Volgens Efsa hebben bijen geen last van acetamiprid. De toelating van deze neonicotinoïde loopt tot 28 februari 2033. De neonicotinoïde thiacloprid staat echter wel ter discussie. Deze stof heeft een toelating tot 4 april 2019. De verlenging van thiacloprid wordt momenteel besproken in Brussel.