‘Vrees voor gebrek aan concurrentie ongegrond’

Bayer en Monsanto willen samengaan. Als de overeenkomst door mededingingsautoriteiten wordt toegestaan, ontstaat een bedrijf met een ongekend sterke positie in de landbouw. Samen zetten de bedrijven vorig jaar € 22,3 miljard om met zaden en gewasbeschermingsmiddelen.

Boerenorganisaties zijn bezorgd dat toeleveranciers zo groot worden dat ze minder zullen investeren in innovatie en prijzen ongestraft kunnen opvoeren. Volgens topman Liam Condon van Bayer’s landbouwdivisie CropScience pakt de deal voor boeren juist goed uit.

Waarom wil Bayer Monsanto kopen?

“Bayer ziet al grote mogelijkheden in het combineren van gewasbescherming en zaadveredeling in één bedrijf. Bayer is van oudsher als chemiebedrijf vooral gericht op gewasbeschermingsmiddelen. Het is onze strategie het zadenbedrijf te laten groeien. Aanvankelijk is dat organisch geprobeerd. Uiteindelijk is Bayer tot de conclusie gekomen dat we meer kritische massa nodig hebben om echt een sterk R&D-programma voor zaden en eigenschappen neer te zetten. Dat kunnen we combineren met ons R&D-programma voor gewasbescherming om zo brede en klantgerichte oplossingen te kunnen aanbieden.”

Liam Condon (1968) staat sinds 1 januari 2016 aan het hoofd van Bayer CropScience. De Ier studeerde in Dublin en Berlijn talen en internationale marketing. Condon werkte voor farmabedrijf Schering onder meer in Duitsland, Japan en China. Na de overname van Schering door Bayer klom Condon op tot CEO van het geneesmiddelenbedrijf van Bayer, om in 2016 de overstap naar zaden en gewasbeschermingsmiddelen te maken. Foto: Hans Prinsen

Boeren zijn bezorgd. Omdat ook Dow en DuPont samengaan en Syngenta wordt overgenomen door ChemChina, is straks maar een handvol aanbieders van zaden en gewasbescherming over. Is die zorg voor minder concurrentie terecht?

“Ik vind de angst voor minder productontwikkeling of hogere prijzen echt onterecht. Een belangrijke oorzaak dat grote bedrijven komen bovendrijven, ligt in de regulerende instellingen. Omdat voedselveiligheid van groot belang is, is wetgeving streng en regeldruk hoog. Het ontwikkelen en toegelaten krijgen van nieuwe producten is veel tijdrovender, duurder en onzekerder geworden. Kleine bedrijven hebben vaak moeite om dergelijke langetermijninvesteringen vol te houden. Maar ik ben er ook van overtuigd dat het landschap van onze industrie er over een jaar of vijf totaal anders uitziet.”

‘Ik zie bedrijven als Google met software en Bosch met sensoren zich in de landbouw roeren’.

Hoe bedoelt u?

“Je ziet gevestigde bedrijven opklimmen in een industrie die al duizenden bedrijven kent, maar waarvan slechts een aantal fors investeren in R&D. FMC bijvoorbeeld heeft een flink stuk van DuPont overgenomen en heeft daardoor een sterkere concurrentiepositie. Maar ik voorzie ook dat talloze bedrijven zich op ons speelveld gaan begeven. Ik zie bedrijven als Google met software en Bosch met sensoren zich in de landbouw roeren. Ik zie honderden bedrijven die nu nog klein zijn, maar met behulp van durfkapitaal bezig zijn met opwindende nieuwe technologieën zoals gene-editing, maar ook datatoepassingen. Er zal straks geen gebrek aan concurrentie zijn.”

Een golf van nieuwe technologie. U bent optimistisch dat die miljarden extra monden straks gevoed gaan worden?

“Nou, ik ben optimistisch dat de duurzame landbouw straks technisch in staat is al die miljarden extra monden te voeden. Maar ik vrees dat de noodzakelijke technologie tegengehouden wordt door onwetenschappelijke, maatschappelijke druk of regulerende instanties met goede intenties maar verkeerde uitgangspunten. Omdat die instanties in Europa de neiging hebben het voorzorgbeginsel niet goed toe te passen en geen onderscheid maken tussen gevaar en risico. Het gaat erom hoeveel risico een product oplevert en in hoeverre dit gemanaged kan worden.”

Mensen zullen zeggen: zonder nieuwe technologieën gaat het ook.

“Maar daarmee ga je voorbij aan de potentie het milieu te sparen en de opbrengst te vergroten. Transgene gewassen uitsluiten is nu een gemakkelijke beslissing, want mensen dragen er niet de negatieve gevolgen van. Maar op het moment dat je je realiseert dat er een probleem is dat je wilt oplossen, kost het ons wel 10 jaar om een nieuwe oplossing te ontwikkelen.”

Vanwaar die overtuiging dat de combinatie zaden en gewasbescherming werkt? De meeste concurrenten volgen eenzelfde pad, maar jullie concurrent BASF houdt vooralsnog vast aan het verkopen van alleen pesticiden.

“We merkten dat daar waar we sterk waren met zaden en gewasbescherming zoals met koolzaad, we meer gericht advies konden geven en meer konden inspelen op de wensen van de teler. Dus meer waarde toevoegen voor de boer. De combinatie werkt ook goed in katoen en andere kleine gewassen. De volgende stap is een dergelijke positie opbouwen in grote gewassen zoals mais en sojabonen. Monsanto kan ons helpen, want zij zijn zeer sterk op dit terrein.”

Monsanto is wel een ‘besmette naam’. Het wordt geassocieerd met transgene gewassen en daar moeten Europeanen weinig van hebben. Haar vlaggenschip Roundup ligt onder vuur. Hoe voorkomt u dat het imago van Bayer onderuit gaat?

“Niet door de naam Monsanto te veranderen. Over de naam moet nog een besluit genomen worden. Het beste is aan de wereld uit te leggen wat de combinatie van Bayer en Monsanto wil zijn: een Life Sciences bedrijf waar duurzaamheid centraal staat en dat op een maatschappelijk verantwoorde manier zaken doet. En dat consequent waarmaakt.”

Het vooroordeel is dat bedrijven als Monsanto en Bayer opportunistisch handelen omdat ze nu eenmaal beursgenoteerd zijn. Elk kwartaal moet de winst aandeelhouders tevreden stellen.

“Bayer is door wat we doen juist gedwongen naar de lange termijn te kijken. Het duurt misschien 10 jaar om een nieuwe werkzame stof voor een gewasbeschermingsmiddel toegelaten te krijgen.”

Hoe pakt u het wantrouwen jegens de sector aan? We hebben het nu over Monsanto, het favoriete doelwit van ngo’s, maar steeds meer technologieën staan onder druk. Eerst transgene gewassen, nu ook neonicotinoïden en glyfosaat.

“Ik denk dat communicatie het belangrijkste onderwerp is dat de sector moet aanpakken. Uitleggen wat we doen en waarom we het doen. Duidelijk maken waarom een wereld zonder gewasbeschermingsmiddelen een problematische wereld is. Ik verwacht niet van burgers dat ze de tijd hebben of nemen om zich diepgaand in de sector te verdiepen, dus ik neem het ze niet kwalijk dat ze emotioneel reageren. Maar dat betekent dat de industrie ze ook meer op de emotie moet aanspreken en niet met louter technische argumenten.”

Niemand gelooft dat u als beursgenoteerd miljardenbedrijf oprecht bent.

“Je ontkomt niet aan een bepaalde schijn dat we bevooroordeeld zijn. Daarom is het belangrijk een zo breed mogelijke alliantie te smeden met overheden, onderwijsinstellingen en ngo’s. In elk land zijn wel ngo’s die oprecht geïnteresseerd zijn in de problematiek en met wie je dus in een discussie tot gezamenlijke standpunten kunt komen.”

Over data gesproken. Monsanto betaalde $ 1 miljard voor Climate Corporation, dat managementondersteunende software maakt. Hoe belangrijk is die overname geweest voor Bayer’s keuze een bod op het bedrijf neer te leggen?

“Bayer deelt met Monsanto de overtuiging dat boeren met behulp van data slimmere besluiten kunnen nemen. Je kunt als agrochemisch bedrijf niet opeens de cultuur van de Amerikaanse Westkust kopiëren, of mensen uit Silicon Valley aantrekken. Als je een dergelijk bedrijf in huis kunt halen, kunnen data een stevige extra poot onder het bedrijf worden.”

‘Zonder toestemming zal Bayer nooit data van boeren gebruiken voor eigen motieven’.

Wie wordt eigenaar van de data?

“Uitwisselen van data is cruciaal voor het succes van digitalisering in de landbouw en moet op een veilige en vertrouwde manier plaatsvinden. Onze filosofie is dat de boer zelf in alle gevallen de eigenaar van zijn persoonlijke data blijft. We vragen hem om toestemming data te gebruiken om hem van beter advies te kunnen dienen. Zonder toestemming zal Bayer nooit data van boeren gebruiken voor eigen motieven of om door te verkopen.”

Sommige bronnen zeggen: het eerste dat Bayer na de overname verkoopt is Roundup. Bayer heeft een soortgelijke non-selectieve herbicide en generieke spelers hebben de marges uitgehold.

“Glyfosaat is wereldwijd leidend in onkruidbestrijding en onkruid is voor de meeste akkerbouwers het grootste probleem. Een dergelijk product is voor veel boeren de basis en daarmee ook voor ons. We hebben niet de intentie glyfosaat aan de generieke leveranciers over te laten. Bayer heeft met de mededingingsautoriteiten in Zuid-Afrika afgesproken het soortgelijke product, Liberty Link, wereldwijd af te stoten.”