Crowdfunding: van doe-het-zelf tot grondaankoop via stichting

Het aantal ondernemers dat gebruik maakt van crowdfunding neemt toe. Dat geldt ook voor de agrarische sector. Sectormanager Food & Agri Gea Bakker van Rabobank Nederland spreekt over een gestage groei, al zijn er geen harde cijfers. Maria van Boxtel van Land & Co, die als adviseur bij veel initiatieven van ondernemers is betrokken, ziet een trend, vooral in de hoek van de biologische en multifunctionele landbouw. Deze bedrijven hebben vaak al een grote klantenkring en dat is een uitstekend vertrekpunt om geld op te halen.

Particulieren investeren via crowdfundingplatforms op internet zo’n € 400 miljoen in bedrijven, blijkt uit cijfers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De markt wordt volwassen, maar de regelgeving blijft achter. Als een platform onderuit gaat, kan dat vervelend uitpakken voor investeerders en financiers. Er moeten meer zekerheden worden ingebouwd, vindt de AFM. Er is ook meer transparantie nodig over de kosten die platforms in rekening brengen. De organisatie vindt strengere wetgeving nodig.

Zelf regelen

Overigens maken lang niet alle agrariërs die voor een niet-bancaire financiering kiezen, gebruik van zo’n platform. Vaker regelen ze het helemaal zelf. In dat geval is het misschien nog wel belangrijker een adviseur in te schakelen.

Er bestaan meerdere vormen van crowdfunding. Voorfinanciering via het afsluiten van een groenteabonnement is de eenvoudigste vorm. Ondernemers die een belangrijk deel van hun productie direct aan particulieren verkopen, kiezen hier regelmatig voor.

Aandelen in grond

Er zijn ook voorbeelden waarbij ondernemers particuliere investeerders bereid vinden om in grondaankoop te financieren. Investeren in landbouwgrond is waardevast. Ook in tijden van crisis zijn hier amper prijsdalingen opgetreden. Het risico is laag dus mag ook de beloning, de rentevergoeding, laag zijn – en deze is altijd nog hoger dan de naar nul neigende rente op spaargeld.

Deze gedachte bracht meerdere initiatiefnemers ertoe om constructies uit te denken, waarbij burgers geld investeren om gezamenlijk landbouwgrond te kopen. Er zijn vaak ideële motieven in het spel: het betreft meestal biologische bedrijven of bedrijven met een maatschappelijke meerwaarde.

Portiehouders bij De Es in Haaren

Zo heeft Tuinderij de Es in het Brabantse Haaren zogeheten ’porties’ van € 1.000 in de verkoop. De koper verkrijgt daarmee een stukje van de grond van de biologische tuinderij. Deze zogenoemde portiehouders – er zijn er 78, die samen € 175.000 in het bedrijf hebben zitten – kunnen kiezen voor drie soorten rente:

• een uitkering in geld;
• een tegoed te besteden in de winkel;
• deelname aan het jaarlijkse grote portiehoudersdiner.

Initiatiefnemer en vennoot van Tuinderij de Es, Bart Pijnenburg: “We doen dit niet alleen om geld bij elkaar te krijgen; we creëren hiermee ook een betrokken groep mensen rondom het bedrijf. Bovendien maken de portiehouders de bedrijfsoverdracht makkelijker op het moment dat wij aan de beurt zijn om met pensioen te gaan.”

Pijnenburg heeft de tuinderij samen met zijn vrouw Daniella de Winter begin 2013 overgenomen. De vorige eigenaar was een van de pioniers in de biologische landbouw en al sinds 1981 biologisch. Hij was al een tijdje op zoek naar opvolgers voordat Pijnenburg en de Winter langs kwamen. “Zonder portiehouders was het voor ons niet mogelijk geweest om dit tuinbouwbedrijf over te nemen.”

Tuinderij De Es in Haaren (Noord-Brabant) heeft bijna 80 aandeelhouders (‘portiehouders’) die de bedrijfsovername mede hebben gefinancierd. – Foto: Tuinderij De Es

6% rendement via webwinkel

Klantenbinding is vaak een reden om voor crowdfunding te kiezen. Dat geldt voor een groep biologische vollegrondstuinders in Flevoland, die zijn producten afzet via webwinkel Hofweb.nl. Binnen twee dagen hadden bijna honderd deelnemers gemiddeld € 2.000 ingelegd, ruim boven het beoogde bedrag van € 150.000.

Deze deelnemers kunnen kiezen tussen uitbetaling in geld (4%) of uitbetaling in producten uit de webwinkel (omgerekend 6% rente). Verreweg de meesten kiezen voor de laatste optie. Dit levert jarenlang vaste klanten op en betekent voor de ondernemer dus zekerheid over de afzet.

Heldere afspraken maken

Hierbij hebben de initiatiefnemers heldere afspraken gemaakt met hun financiers, zegt Van Boxtel van Land & Co. Vertrouwen tussen beide partijen is nodig, maar dat alleen is niet voldoende. “Logisch is om afspraken over looptijd en rente contractueel vast te leggen, maar ook moet duidelijk zijn welke actie volgt als de geldverstrekker zich terugtrekt of als het bedrijf zelf zijn afspraken niet kan nakomen. Financiële verrassingen zijn niet goed voor het onderlinge vertrouwen.”

Een ander voorbeeld waar Land & Co direct bij is betrokken is Zorgtuinderij De Meander, in Brummen. Tuinders Henk Wansink en Marrie Nijsingh hebben het bedrijf, dat ze eerder in pacht hadden, overgenomen van een zorginstelling. Het benodigde kapitaal brachten ze op met geld van klanten van hun boerderijwinkel, familie en investeerders. De aankoop werd ondergebracht in een stichting, zodat overdracht naar nieuwe ondernemers makkelijker kan en Henk en Marrie pachters blijven. De leningen hebben een looptijd van 10 jaar, met een rendement van 0 tot 3%.

Henk Wansink wist mede met crowdfunding de aankoop van biologisch bedrijf De Meander in Brummen (Gelderland) te financieren. – Foto: Jan Willem Schouten

Valkuil voor crowdfunders

Een valkuil voor crowdfunders is dat zij denken alles zelf te kunnen regelen. Zij verkijken zich soms op de financiële administratie. Als tientallen, soms zelfs honderden klanten geld in het bedrijf steken, met verschillende rentepercentages en looptijden, dan vraagt dat kennis van geautomatiseerde betalingssystemen. Van Boxtel: “De terugbetaling moet gewoon goed geregeld zijn. Ook hier geldt: bij twijfel hulp inschakelen.”

Crowdfunders verkijken zich soms op de financiële administratie

Biologische dynamische boeren en tuinders die niet willen doe-het-zelven in de grondaankoop via crowdfunding, kunnen aankloppen bij Stichting BD Grondbeheer. Die stichting koopt al langer met schenkingen en donaties gronden aan, die ze verpachten aan de boeren en tuinders. Op die manier hebben ze 215 hectare weten te bemachtigen. Ze zijn dit jaar gestart met eeuwigdurende obligaties (1,5% rendement) en hebben daarmee in bijna een jaar € 700.000 opgehaald voor nieuwe aankopen.

8 tips voor crowdfunders