Carola Schouten: jongeren moeten de kans krijgen om echt te boeren

Voor een gehoor van ruim driehonderd jonge boeren in de Evenementenhal in Gorinchem straalde Schouten veel compassie en betrokkenheid met de sector uit. Ze benadrukte dat ze het niet alleen kan en dat ze verwacht dat de boeren hun verantwoordelijkheid nemen.

‘Onze boeren niet uit de markt prijzen’

Schouten heeft zich voorgenomen om de positie van boer in keten te verbeteren: haar missies. Schouten: “Als we veel vragen van boeren, met regels voor dierenwelzijn en duurzaamheid, dan moet dat ook in de prijs terug te zien zijn. Anders prijzen we onze boeren uit de markt. De samenleving moet het werk en de producten van land- en tuinbouw veel meer gaan waarderen. Er moeten meer respect en bereidheid zijn om een eerlijke prijs te betalen voor de producten. Goed voedsel kost inspanning en geld, dat moet de samenleving beseffen.”

‘Natuur is het kapitaal van de boer’

Verder is de tegenstelling tussen boer en natuur verkleinen een belangrijk punt voor Schouten. “Ik zie dat zelf niet zo, maar het leeft wel in de maatschappij.” Overigens is Schouten ervan overtuigd dat de meeste boeren goed omgaan met de natuur. “Een boer heeft in de natuur zijn kapitaal, zonder gezonde grond kan hij het vergeten.”

Voorafgaand aan de NAJK-inspiratiedag had minister Schouten ’s ochtends een bijeenkomst met jonge boeren over de problematiek die zij ervaren. Foto’s: NAJK

Imago van boer moet beter

Bij haar laatste missie vraagt Schouten nadrukkelijk de hulp van boeren. “Ik vind dat het imago van de boer beter moet. Daar heb ik hulp bij nodig. Als er verhalen de wereld in komen over mestfraude, dan kunnen wij doen wat we willen, maar dan moet de sector zelf ook de verantwoordelijkheid nemen om de uitwassen aan te pakken en te voorkomen.”

Toch vergeet Schouten ook de andere kant van mest niet. “Mest staat nu in een kwaad daglicht, maar in een circulair landbouwsysteem is mest gewoon nodig. De waarde van mest en andere biomassa willen we tot hun recht laten komen. Dat is een van de grote opgaven waar we samen voor staan.”

‘Neem je verantwoordelijkheid’

Eigen verantwoordelijkheid is iets waar Schouten nadrukkelijk op hamert bij haar jonge agrarische toehoorders. “Kijk niet alleen naar de overheid, maar neem vooral zelf initiatieven en innoveer. Span je in om te laten zien dat het boerenleven niet alleen om kwalijke zaken gaat, zoals bijvoorbeeld die mestfraude, maar dat jullie verantwoordelijkheid durven nemen zodat het wel goed gaat.”

Nieuw GLB en bedrijfsovernamefonds

Schouten is kritisch over de plannen voor het nieuwe GLB. “Dat gaat nog nog een hele discussie worden in Europa. We gaan wat mij betreft voor minder regels, meer aandacht voor duurzaamheid, innovatie en voedselveiligheid. Maar we wachten niet op Brussel, er is genoeg in Nederland te doen. Het kabinet pakt daarom een aantal zaken anders aan.”

Een van die zaken die meteen zijn aangepakt is een bedrijfsovernamefonds voor jonge boeren. Het kabinet stelt daar € 75 miljoen voor beschikbaar. Volgens Schouten is dit ‘verjaardagscadeautje’ voor het jarige NAJK hard nodig. “Op dit moment werkt nog geen 4% van de jonge boeren tot 35 jaar als bedrijfshoofd. Het kabinet vindt het belangrijk dat jongeren straks ook de kans krijgen om echt te boeren.”

Bedrijfslening

Schouten hoopt dat het fonds ertoe bijdraagt dat banken eerder bereid zijn een bedrijfslening te verstrekken aan een startende jonge ondernemer. Geld uit het fonds kan ook gebruikt worden voor coaching of begeleiding in het overnameproces. Hoe het fonds precies gaat werken, is nog niet duidelijk. Volgens Schouten is de inzet echter breed. “Het fonds moet openstaan voor iedere jonge boer, of het nu om een overname van vader en moeder gaat, van een oom of van de buren of om een volledig nieuwe onderneming. Het fonds moet zorgen dat er een stap gezet wordt in het verder toekomst gericht werken. Stap richting duurzaamheid, zowel bedrijfsmatig als ecologisch. Voor een gezonde bedrijfstak.”

Maatschappelijke acceptatie

Een punt van zorg voor de landbouwminister is de maatschappelijke acceptatie van de sector. Toen een jonge boer haar daarnaar vroeg, zei Schouten zonder omhaal: “Ja, ik maak me daar zorgen om. Het is opvallend dat je aan de ene kant een romantisch beeld krijgt van het boerenleven, maar dat het tegelijkertijd niet vanzelfsprekend is dat wat je als boer doet ook automatisch geaccepteerd wordt. Er zijn meerdere oorzaken. Zo zijn er beelden die gewoon niet kloppen en die we moeten rechtzetten.”

Toch zijn er ook terechte verwijten aan de sector, stelt Schouten. “Neem dat voorbeeld van die mestfraude. Ik maak me daar boos over omdat het weer een hele sector in een kwaad daglicht zet. Dat is heel kwalijk, je moet dan van zover komen om te laten zien dat er veel boeren zijn die het wel goed doen.”

Herstel maatschappelijk draagvlak

Het is volgens Schouten een gezamenlijke opgave om het maatschappelijk draagvlak te herstellen en te koesteren. “Er is nog veel te doen. We moeten samen optrekken voor een toekomstbestendige land- en tuinbouwsector. We moeten gewoon trots zijn op wat wij doen.”

Overigens lijkt Schouten meer krediet te hebben dan haar voorgangers. Ze kreeg na afloop van haar toespraak een staande ovatie van de jonge boeren. In de wandelgangen werd positief over haar gesproken. “Ze weet volgens mij veel meer van landbouw dan Van Dam”, zei een van de deelnemers tijdens de lunch tegen zijn buurman.