'De supermarkt is aan zet voor bijen en boeren'

premium

<em>Foto: ANP</em>

Intensivering van teelten heeft nadelige gevolgen voor natuur en milieu, vindt Herman van Bekkem, campagneleider landbouw van Greenpeace. De organisatie is een campagne begonnen tegen de prijsdruk vanuit de supermarkten, die hiervan een oorzaak is.

Al jaren is er een afname van wilde bijen, hommels en andere nuttige biodiversiteit in het agrarische landschap in Nederland. Intensivering van de landbouw heeft door hoog middelengebruik en de teelt in monoculturen met een gebrek aan bloemen een flinke impact op natuur en biodiversiteit in onze agrarische landschappen. Wetenschappers wijzen op een belangrijk gevaar: de voor bijen, bestuivers en andere dieren gevaarlijke neonicotinoïden en andere pesticiden. Ook voldoet de waterkwaliteit niet aan de normen op de helft van de meetlocaties.

Pijlen gericht op supermarkten

De intensivering wordt aangejaagd door prijsdruk door een handvol inkoopkantoren uit de retailsector. Daarom is Greenpeace een nieuwe campagne begonnen waarbij de pijlen gericht worden op de supermarkten Albert Heijn, Lidl en Jumbo. Greenpeace vraagt de supermarkten om de gevaarlijkste bestrijdingsmiddelen uit de keten te weren en ‘voorloperboeren’ te ondersteunen in verduurzaming van de landbouw. Dit door boeren met financiële ondersteuning en inkoopvoorwaarden te stimuleren om te investeren in duurzame teelt.

Innovatieve Nederlandse boeren

Innovatieve Nederlandse boeren laten zien dat grote stappen gemaakt kunnen worden in het terugdringen van middelengebruik. Bloemrijke akkerranden die parasitaire en roofinsecten aantrekken die een handje helpen in het onder de duim houden van plagen. Resistente gentechvrije rassen helpen in reduceren van schimmelmiddelen en kastuinbouwers zetten nuttige beestjes uit in hun kassen. Onderzoek van het Centrum voor Landbouw en Milieu laat zien dat een halvering van het middelengebruik mogelijk is met extra aandacht en inspanning van de telers.

Een bloeiende akkerrand langs een perceel tarwe in Zeeland.

Foto: Peter Roek

De gewasopbrengst blijft daarbij op hetzelfde peil. Ook is het mogelijk minder gewasbeschermingsmiddelen van de risicolijst te gebruiken. CLM stelt: “In de duurzaam gangbare teelt (zoals Milieukeur en ‘Schoon Water’) van aardappel, appel en tomaat kan, met de beschikbare kennis, techniek en middelen, nu al effectieve plaagbestrijding zonder de lijst van 8 voor bijen schadelijke middelen plaatsvinden. Dat gaat wel gepaard met hogere kosten.”

CLM stelt ook: “Met een kleine duurzaamheidsopslag op de consumentenprijs, mits deze wordt doorgegeven aan de teler, ontstaat financiële ruimte voor toepassing van de genoemde maatregelen. Door een opslag van 3 eurocent per kilo consumptieaardappelen kunnen aardappeltelers op korte termijn de gewasbescherming verduurzamen op het niveau van Milieukeur.”

Supers moeten innovatieve teler belonen

Er zijn grote verschillen tussen producenten. Veel telers gaan zeer spaarzaam om met pesticiden. Maar zij ondervinden weinig steun vanuit de supermarkten, hun inspanningen worden niet beloond door de markt. Zo is al menig duurzaamheidsinitiatief doodgebloed, omdat de supermarkten er geen cent extra voor over hebben.

Supermarkten kunnen telers een meerprijs betalen voor duurzamere producten.

Foto: Fotopersburo Dijkstra

Innovatieve ondernemers moeten gesteund worden door de supermarkten. Dat kunnen supermarkten doen door een meerprijs te betalen voor duurzamere producten, consumenten uit te leggen over het hoe en waarom van duurzame teelt en duidelijke doelen te formuleren voor de toename van biologische en Milieukeur-producten. De supermarkt is aan zet, en daar hebben zowel boeren als bijen veel bij te winnen.