‘Crispr-Cas en TTIP openen sluizen voor gentech’

Wat te denken van weer een nieuw speeltje op de markt? Met Crispr-Cas zijn genetische veranderde gewassen straks niet meer te onderscheiden van klassiek veredelde, legt columnist Rinus Vermuë uit. Moet je daar als akkerbouw blij mee zijn?

Stel iemand heeft melk gemaakt in een fabriek. Ja, melk komt altijd uit een fabriek, zegt u dan. Maar deze melk is niet gemolken uit een koe. Iemand heeft een procedé bedacht waarmee je uit eiwitten en mineralen melk kunt maken. Verlakkerij, zult u zeggen. Dat mag toch geen melk heten? Ja, maar dit is nog niet alles: de melk is niet van echte melk te onderscheiden. Zelfs in de analyse ziet ie er hetzelfde uit: evenveel kalk, vet enzovoort.

Als TTIP doorgaat, mag je gentechproduct niet anders behandelen

Maar dan moet het er toch op staan?, zult u zeggen. Nou, dat is maar de vraag. Er mag dan geen koe op de verpakking staan, althans niet van de huidige EU-regels. Maar nu komt het: als het een Amerikaanse uitvinding is en als TTIP doorgaat, dan mag je het niet anders behandelen. De advocaten zullen dan zeggen: als de melk er hetzelfde uitziet en het heeft dezelfde samenstelling, dan is het ook hetzelfde.

Met Crispr-Cas genetisch aangepaste rassen zijn straks niet te onderscheiden van via veredeling veranderde gewassen, legt Rinus Vermuë uit. Hij heeft bedenkingen bij de consequenties die hij voorziet bij deze ontwikkeling. – Foto: Koos van der Spek

Stel, iemand maakt via gentech phytophthora-resistent aardappelras

Nou, zo’n vaart zal het niet lopen, zult u zeggen. Dat gebeurt nooit. Goed dan, een ander voorbeeld. Stel, iemand heeft met genetische manipulatie een nieuw phytophthora-resistent aardappelras bedacht. Ja, maar dat is in Europa niet toegestaan, kun je tegenwerpen. En trouwens, je kunt altijd zien dat een enzym uit een ander organisme is gebruikt, ook bij cisgenese.

Maar nu is er een nieuwe vinding, Crispr-Cas, waarbij geen externe hulpstof meer nodig is. Bovendien is er geen fysiologisch verschil meer tussen een ras dat met Crispr-Cas is verkregen en een klassiek veredeld ras. In de Verenigde Staten hebben gentechbedrijven de barrières al weggeruimd: Een volgens deze methode veranderde champignon is vrijgesteld van de gebruikelijke regulering en het hoeft dus ook niet op de verpakking te staan. Het gerucht gaat dat ze dergelijke kweeksels ook in de biologische landbouw willen toestaan.

Als het er van binnen en van buiten net zo uitziet als een klassiek ras, dan ís het ook een klassiek ras. In Europa willen ze er misschien nog niet aan, maar als er na invoering van TTIP rechtzaken worden aangespannen, zullen deze argumenten worden aangevoerd, en de doorslag geven. Wat moet je daar in vredesnaam tegen inbrengen? Daar moet ik nog eens diep over nadenken.

Worden we met Crispr-Cas voor een kar gespannen?

Er zijn nog weinig tastbare resultaten en misschien gaat dat Crispr-Cas al te gronde voordat het goed en wel begonnen is. Die champignon is in dit verband wellicht symbolisch: het gen voor bruinverkleuring is uitgeschakeld, de schimmel die dat veroorzaakt niet. De mensen die een lekkere witte champignon denken te kopen, zien pas bij de bereiding dat ie is aangetast. Het zou niet de eerste keer zijn dat we voor een kar worden gespannen waar velen blij van worden behalve wij.