GPS maakt rechte en strakke rijen ijsbergsla

Hoe strakker de rijen, des te liever Jan Meuzelaar in Strijen het ziet. Het gaat dan om ijsbergsla, die hij samen met zijn broer Johan teelt. Voor strakke rijen moet je wel recht kunnen rijden of láten rijden en dus werkt Meuzelaar met GPS. Bron: Groenten&Fruit – Auteur: Joost Stallen

Bedrijfsgegevens

Naam: Jan en Johan Meuzelaar
Locatie: Strijen
Teelt: IJsbergsla, riet, rabarber, tarwe
Afzet: The Greenery
Arbeid: Gelegenheidspersoneel

 
Als ijsbergslateler Jan Meuzelaar in Strijen, in de Hoeksche Waard, het land klaarmaakt voor volgende teelten legt hij normaal gesproken de grond van de opeenvolgende werkgangen tegen elkaar aan. Deze keer doet hij het anders. Hij slaat steeds een werkgang over, rijdt er daarna tussendoor en bewerkt dan dan de eerder overgeslagen stroken grond. Dat is mooi voor de foto, want je kunt zo precies zien hoe nauwkeurig besturing via GPS werkt; met de armen over elkaar. Is een koerscorrectie nodig, dan regelt de computer dat zelf, via het stuursysteem van de trekker. “Je hebt nu alle tijd om op de apparatuur te letten. De trekker doet precies wat van hem wordt verwacht. Alsof hij op rails loopt.”

Een markeurspoor houdt de plantmachine er achter in het gareel. Het resultaat is dat de bedden ijsbergsla erbij liggen alsof ze met een meetlat zijn aangelegd. “Mijn broer en ik telen al heel lang ijsbergsla en de gewasrijen liggen me er niet snel naar tevredenheid bij. Nu krijgen we dat wél voor elkaar: recht en strak.”

Praktisch

Het GPS-systeem van Meuzelaar is opgebouwd op de trekker die het meest wordt gebruikt wordt voor de voorkomende werkzaamheden. Hobbelend over het geploegde land wijst Jan Meuzelaar in de trekkercabine op het kingsize uitgevoerde beeldscherm van de spelcomputer. Het systeem is afkomstig van SBGuidance in Middenmeer. “Dat zijn echt praktische jongens, die aanvoelen wat je nodig hebt zonder het ingewikkeld te maken. Bij de ingebruikname hebben ze een keer uitgelegd hoe de GPS-bediening werkt en dan snap je het. En anders kijk je op de handleiding. Die is geplastificeerd en duidelijk. Kom je er dan nog niet uit, dan bel je een servicenummer. De kans is 99,9 procent dat je iemand treft die weet waar het over gaat.”

Belangrijk voor agrarisch gebruik is blijkbaar ook dat het beeldscherm stevig en vooral niet te klein is. Behalve groot oogt het beeld ook buitenwoon opgeruimd: een aantal lijnen die de werkgangen voorstellen, een groen driehoekje in het midden dat aangeeft waar de trekker zich bevindt en enkele niet te missen menutoetsen. Dat is het zo’n beetje.

Rechts in de bovenhoek is een verspringend cijfertje te zien. Dat geeft aan hoeveel centimeter de koers afwijkt van de ideale lijn. Een enkele keer blijkt het 3 centimeter te zijn, maar meestal is dat minder. Normaal is het systeem nog preciezer, vertelt Meuzelaar, en blijft de trekker de meeste tijd precies op koers. Hij heeft daar wel een verklaring voor. Dit perceel is huurland dat er erg bonkig bij ligt, waardoor het noodzakelijk is de grond in twee keer te bewerken. Het ongelijke land maakt dat de trekker nogal heen en weer beweegt en dat is onvermijdelijk van invloed. De tweede bewerking is een stuk minder bonkig en de trekker blijft dan rustig op koers.

Kosten contra gemak

Navigeren op basis van 40 duizend kilometer hoog hangende satellieten past voor TomTom-routenavigatie, maar is ontoereikend voor veldwerk tot op de centimeter. Het kan wel met RTK-GPS. Naast de satellietsignalen wordt dan ook gebruik gemaakt van een vast radiobaken. De GPS-computer verwerkt dat radiosignaal om de satellietinformatie te corrigeren. Op het dak van de trekker staan dan ook twee antennes. De karakteristiek afgeplatte satellietontvanger én een spriet voor het correctie- signaal.

Meuzelaar drukt links op het beeldscherm op een toets. De computer meldt de drie in de Hoeksche Waard opgestelde RTK-masten, plus de afstand op dat moment tussen die masten en de trekker. ‘’Ik kies altijd de dichtstbijzijnde mast. Dat is het nauwkeurigst. Verder maakt het niet uit waar je bent; we hebben hier altijd dekking.”

De RTK-masten worden gebruikt door enkele andere gebruikers van het SBGuidance GPS-systeem. De kosten voor dat radiosignaal worden door deze gebruikers gezamenlijk gedragen. Momenteel betaalt Meuzelaar 600 euro per jaar. ‘Dat vind ik stevig, maar het bedrag daalt naarmate meer deelnemers er gebruik van maken.’’ Die ‘paalhuur’ komt bij de kosten voor de navigatie-elektronica op de trekker. “Met alles erop en eraan zit je op een aanschaf van zo’n 25 duizend euro.” Hij vervolgt: “Puur bedrijfseconomisch bezien kan dat waarschijnlijk niet uit, maar daar tegenover staan werkgemak, sneller werken en rust in je werk. We zouden niet meer zonder GPS willen, maar hoe moet je dat inrekenen?

Het systeem is ook al gebruikt voor het spuiten van graan. Dat was in het donker, zonder dat van tevoren rijsporen hoefden te wordenuitgezet.Dat gaat ook perfect.” De precisie komt er in het najaar ook weer uit met ploegen. Je krijgt dan gegarandeerd recht, vlak werk. Dat is goed voor de bodem en maakt de grondbewerking in het voorjaar makkelijker.

Injecteren

Het is niet alleen het werkgemak dat telt. Het GPS-systeem sluit ook aan bij de manier waarop de broers Meuzelaar hun ijsbergsla bemesten: met vloeibare mest. Vorig jaar deden ze dat voor het eerst. Toen met urean, maar het gewas bleef toen wat gedrongen. “In urean zit relatief veel ammonium. De omzetting naar nitraat kost wat meer tijd, die je met de teeltduur van ijsbergsla niet hebt. We werken nu met een mengsel met meer nitraat.” Alleen voor kali en fosfaat gebruiken de broers nog korrelmeststof. “Vloeibare fosfaat zakt makkelijk uit en dan zit je met verstoppingen in het spuitsysteem.”

Anders in vergelijking met vorig jaar is ook de doseringswijze. De meststof werd vorig jaar nog volvelds gespoten, met spuitdoppen op de kop-eg voor het plantklaar maken van de grond. Nu wordt nog steeds bemest bij de laatste grondbewerking, maar met twee injectiekouters per gewasrij: op 7 centimeter aan de linker- en rechterkant langs elke rij en 5 centimeter diep. Met hulp van de markeur op de plantmachine komen de planten altijd tussen de twee mestspoortjes, waarbij het dan niet uitmaakt of de grondbewerking met GPS is gebeurd. Voor een volgteelt met ijsbergsla, met de rijsporen – én de bemestingssporen – op dezelfde plekken als bij de eerste teelt, is de GPS weer wél per se nodig.

Machine op maat

Voor de grondbewerking plus mestinjectie werkt Meuzelaar achter de trekker met een ‘werktuig op maat’. Het is een injectie-unit met 16 injectiekouters in de driepuntshefinrichting van de kop-eg. De unit is voor 2 bedden met 4 rijen per bed. Op het frame van de unit staan op de buitenkant twee tanks voor in totaal 700 liter meststof (dat weegt zo’n 800 kilo). Met deze twee tanks is het gewicht gelijkmatig verdeeld en blijft het zicht naar achteren intact.

Tijdens het werk beweegt de unit onafhankelijk van de kop-eg, met drie loopwielen die ook het markeurspoor leggen voor de plantmachine. De wielen vangen tevens het gewicht van de vloeistoftanks op. De injectiepomp wordt met een hydromotor aangedreven.

De dosering verloopt nog via een aparte spuitcomputer met wielsensor, om de rijsnelheid vast te stellen. Dat is toch verrassend, omdat er geen nauwkeuriger snelheidsmeting bestaat dan met GPS. Meuzelaar: “Een koppeling tussen GPS en spuitcomputer zit er wel aan te komen. De spuitcomputer is er al op voorbereid. Totdat het zover is, redden we ons best. Zeker weten.“