‘Neonicotinoïden slaan gaten in bijenpopulatie’

‘Neonicotinoïden niet gevaarlijk voor honingbijen’. Lijkt in tegenspraak, toch?

De kop met ‘niet gevaarlijk’ stond gisteren op deze website. Amerikaans onderzoek. De kop met dat ‘gaten slaan’ slaat op een Brits onderzoek, dat over een periode van 18 jaar bij 62 soorten wilde bijen laat zien dat bijen die hun voedsel halen uit koolzaad dat is behandeld met neonicotinoïden een drie keer grotere kans hebben op daling van hun aantal dan bijen die van andere gewassen leven.

Trouw bericht er vanmorgen over naar aanleiding van het artikel in het wetenschappelijke blad Nature Communications, waarin eveneens vandaag de onderzoekers van het Britse Instituut voor Ecologie en Hydrologie hun bevindingen wereldkundig maken.

Smeulende mediabrand

Er wordt wel eens geklaagd over het feit dat de media zich massaal op deze of gene misstand stort, er een paar dagen moord en brand over schreeuwt, om vervolgens naar het volgende schandaal te rennen. Waar blijven al die wereldbedreigende problemen, ondergesneeuwd onder een laag van telkens nieuwe miserie?

In het geval van de bijensterfte is dat verwijt moeilijk te maken. Deze smeulende mediabrand vlamt nu al een jaar of vijf met regelmaat op, eerst in allerlei vakmedia, daarna breder. Eind 2012 ontplofte het onderwerp van de bijen en de neonicotinoïden. En in 2013 al vaardigde de Europese Commissie een moratorium uit voor middelen met deze werkzame stoffen. Hoezo Brussel traag?

Verwarrende berichten

Wat voor de argeloze lezer verwarrend kan werken is de focus van de elkaar in de tijd opvolgende nieuwsberichten op telkens een nieuw onderzoek. Op 9 augustus kopten we ‘Pesticiden imkers mogelijk gevaarlijk’. Middelengebruik door imkers onderzocht door en Amerikaanse professor.

‘Bij gedijt’ was begin juli de kop boven ons bericht over een zogeheten factsheet – mooie naam voor wat Trouw in het artikel van vanmorgen een kleurrijke folder noemt – van Nefyto. De gewasbeschermingsbranchekoepel haalde onderzoeken aan die onder meer duiden op verminderde wintersterfte van bijenvolkeren.

Tenenkrommend maar effectief

Nefyto zocht de media vanwege de actie van Greenpeace waarover wij eind juni kopten: ‘Radiospot ‘bijengif’ Greenpeace hekelt AH, Lidl en Jumbo’. Een campagne die door ons tamelijk tuindersvriendelijk werd beoordeeld als kort door de bocht en tenenkrommend, maar waar AH en Jumbo vrij snel op reageerden met de aankondiging van maatregelen.

En zo kan ik nog zeker 143 koppen bespreken over wijdlopige of juist supergedetailleerde bijdrages aan (een deel van) dit debat. Die lange reeks bijen-berichten maakt in elk geval duidelijk dat de bijen en andere bestuivers op de agenda staan en blijven staan.

Wetenschap kritisch en/of gekleurd

Bij elk kort weergegeven onderzoek vragen wij ons – en u doet ongetwijfeld hetzelfde – wat de onderzoekers nu precies wél en wat ze misschien wel heel bewust níét in hun onderzoek hebben meegenomen en waarom. Vragen waar wat argwaan in doorklinkt en misschien ook wel een lichte voorkeur voor de ene of de andere stellingname.

En gelukkig mogen we er vanuit gaan dat alle wetenschappers die met bijen bezig zijn zich datzelfde afvragen. En waar wij na dat vraagteken verder gaan met het volgende nieuwsbericht, daar nemen die wetenschappers vervolgens dat wetenschappelijk artikel én het onderliggend onderzoek van voor tot achter kritisch door. Om er misschien wel een eigen onderzoek tegenover te zetten dat nét iets anders laat zien.

Van gissen naar weten en nog meer niet-weten

Enig vertrouwen dat dat systeem van elkaar kritisch controlerende wetenschappers ons elke dag stapjes verder brengt is wel gerechtvaardigd, zou ik zeggen, gezien de duizelingwekkende omvang en verstrekkendheid van onze technische vorderingen op allerlei gebied. Ook over de bij zal op die manier veel gegis en gekissebis overgaan in weten. Waarbij we allemaal weten (of zouden moeten weten) dat al dat uitwaaierende weten telkens weer onvermijdelijk samengaat met nog veel verder uitwaaierende massa’s níeuwe mogelijkheden van wat we níet weten. En waar we dan weer over kunnen gaan debatteren.

Benieuwd naar de kop van morgen.