Het pact van de stilte

Het afgelopen weekend was Almeria twee keer op de TV en niet in de meest positieve zin.

Ook de Nederlandse retailers kwamen er niet goed uit, naar mijn idee. Nu wil het toeval dat ik twee weken geleden bij een meeting was in Almería over GRASP, het nieuwe ´sociale hoofdstuk´ van GlobalGAP. Vreemd overigens dat in de reportages op TV niemand aan GRASP refereerde, niet in Almería en niet bij het CBL. Misschien maar goed ook, want ook GRASP is niet de oplossing.

In Almería lijkt er inderdaad een ´pact van de stilte´ te bestaan en dat is niet de eerste keer. Met de recente problemen over etephon werd er lokaal ook nauwelijks of geen melding van gemaakt: “ssst, dan waait het wel over”. En dat kan ik niet goed begrijpen, zeker niet voor wat betreft de illegale arbeiders in de tuinbouw. Resoluut verklaren dat het maar stemmingmakerij is, is niet de goede reactie. Gisteren nog sprak ik een teeltadviseur bij een grotere coöperatie die ik – met mijn gevoel voor sarcasme – voorlegde dat er geen illegalen aan het werk zijn in de tuinbouw in Almería. “Nee” zegt hij, “net als dat er geen homo´s zijn in Afghanistan”.

Je hoeft inderdaad ´s-morgens maar rond te rijden in Roquetas de Mar, Vicar of San Isidro en je ziet de mannen staan wachten op “el patron”, die ze oppikt om een dag te komen werken. Ook uit de voorlopige resultaten van de GRASP implementatie bij enkele bedrijven in Almería blijkt dat 35 procent van de mensen onder het minimumloon werd uitbetaald, voor zover dit gecontroleerd kunnen worden op basis van papierwerk, iets wat bij illegalen natuurlijk niet het geval kan zijn. Dus, mijns inziens reden genoeg om het thema van illegalen serieus te nemen en niet je kop in de grond te steken.

Gaat dit voor alle tuinbouwbedrijven op? Nee, zeker niet. Veel tuinders runnen een familiebedrijf in Almería en zijn nauwelijks afhankelijk van externe arbeid. En ook ben ik ervan overtuigd dat vele mensen de zaakjes netjes voor elkaar hebben, uit eigen overtuiging of vanwege de boetes die hen boven het hoofd hangen.

Wat niemand de tuinders kan verwijten is dat Almería op de grens met Afrika ligt en dat dagelijks, dan wel wekelijks mensen de oversteek maken, op zoek naar betere kansen. Als Nederland op de grens met Afrika zou liggen dan zou het ook met meer illegalen te kampen hebben. Ik had de beelden van de krotten al vaak zelf gezien en vind het schrijnend om te zien. Wat de tuinders moeten doen is niet met illegalen werken en werknemers een behoorlijk salaris geven, maar daar verandert de woonsituatie van die mensen niet direct mee. Dit kan niet allemaal op de schouders van de tuinders terecht komen, maar het moet de overheid zijn die hier tegen optreedt. En dat betekent dan waarschijnlijk voor de illegalen die het betreft geen flutbaan in de kassen, maar een retourtje naar hun land van herkomst.