Aardbei: idioot najaar gooit opkweek en productie in de war

Vroeg gestekte partijen aardbeitrayplanten, die lang rustig gehouden zijn met een geremde N-gift, zijn soms al erg vroeg omgegaan van de vegetatieve fase naar bloemaanleg: voorbloei ligt hier op de loer, analyseert deskundige Marcel Beekers van adviesdienst Delphy. De op een ‘normaal’ moment en laat gestekte partijen zijn vaak (aanzienlijk) later omgegaan dan gebruikelijk, ook hier kan de bloemknop relatief hoog zitten. Veel najaars/doorteelten zijn nu al aan het einde van de bloei, dat is vier weken vroeger dan gewenst.

De op een ‘normaal’ moment en laat gestekte partijen zijn vaak (aanzienlijk) later omgegaan dan gebruikelijk, doordat deze gewassen pas laat voldoende bladoppervlak hadden om ontvankelijk te zijn voor een korte-dagprikkel. Voldoende bladoppervlak is in dit geval 3 volwaardige blaadjes. Waarschijnlijk zijn de laatste planten zelfs tussen 18 en 20 september begonnen met de bloemaanleg.

De suggestie die verschillende telers begin september deden om de omschakeling naar bloemaanleg te versnellen door de planten te verduisteren, kwam te laat. Aardbeiplanten hebben namelijk 7 tot 9 dagen nodig om de lichtwering te ‘vertalen’ als een kortedag-prikkel. Bovendien was het in die periode te warm, met een hoge instraling wat de omslag ook nog eens uitstelt.

Voorbloei in productieteelt

Normaal start de ontwikkeling van de eerste natrossen 6.500-7.000 gdh (=groeigraaduren) na het begin van de bloemaanleg. Dat is dit jaar ook zo, maar het tempo waarmee dit proces zich voltrekt, is veel hoger dan in andere jaren. De gevolgen daarvan worden mede bepaald door het verdere temperatuurontwikkeling.

Als de rest van het najaar normaal verloopt, dan komen de vroeg omgeschakelde planten (23-24 augustus) half november op 18.000 tot 19.000 gdh. Dat aantal duidt op ‘bijna start bloei’ en kan op het trayveld een knop te zien geven. Die geeft voorbloei in de productieteelt, en moet dan vooraf verwijderd worden.

De trayplanten die rond 10 september zijn omgegaan, lopen nu zo’n 5 dagen voor op het langjarig gemiddelde. Deze planten komen half november uit op 13.000 tot 14.000 gdh. Dat kan betekenen dat de bloemknop wat hoger zit dan gewenst, die situatie is niet uitzonderlijk.

Sonata voor verse teelt

Voor vroeg naar de bloemaanleg omgeschakelde Sonata-planten, die eind december/januari gezet wordt, is -afhankelijk van wat het najaar nog gaat brengen- te overwegen ze vervroegd in te pakken en in de koelcel te brengen, Dat zou dan eind oktober/begin november moeten gebeuren, om te voorkomen dat de eerste tros te hoog uitkomt. Een tweede optie is dusdanig te bemesten, om te zorgen voor voldoende potentie na de eerste tros. De eerste tros dient dan sowieso wél verwijderd te worden.

Productie: te snel

De doorteelten in Nederland, België en Engeland lopen ver voor op het normale productiepatroon. Veel van deze teelten zijn nu al aan het einde van de bloei, dat is vier weken vroeger dan gewenst. De kans dat er vanaf half november amper nog aardbeien geplukt worden, is realistisch.

Voor de huidige situatie zijn twee oorzaken aan te wijzen:

1. De gewassen hebben tot nu toe veel meer gdh verzameld dan in andere jaren. Ten opzichte van vorig jaar (toen was het wat koeler dan gemiddeld) is er in de periode van 15/8 tot 25/9 een voorsprong van ontstaan van 3.200 tot 3.500 gdh. Vorig jaar op 25/9 stond de teller op 11.800 gdh, deze keer op 15.200.

2. Ten gevolge van het extreem warme weer is er minder doorsplitsing op de natrossen geweest, dat geeft minder bloemen. De warmte zorgde ervoor dat veel energie verloren ging aan eigen onderhoud van het gewas, zodat er minder energie overbleef voor de doorontwikkeling van de natrossen. Dit verschijnsel trof met name de laatste bloemen op de latere trossen

Deze beide processen versterken elkaar: de gewassen lopen qua ontwikkeling/bloei ver voor, en het ontbreekt aan bloemen die normaal op het eind tot vruchten uitgroeien.

Dit is ook terug te zien in de vergelijking van proefplantingen die opgezet zijn in maart 2016 om de potentie van de plant te bekijken,  met de huidige bloemproductie; die ligt nu zo’n 15-20 procent lager, op de natakken met 8 tot 10 bloemen per tak in plaats van 12 tot 14 bloemen.

Spreiding in de knel

De najaarsomstandigheden kunnen doorwerken tot in de voorjaarsproductie. Normaal begint de bloemaanleg circa 8 weken na het planten, dan nog met een redelijke plantbelasting. De bloemaanleg verloopt daardoor relatief rustig.

Bij een eerder afbouwende belasting als nu wordt verwacht, kan de bloemaanleg versneld gaan verlopen. Dat gaat ten koste van de spreiding in de voorjaarsproductie. De enige maatregel die genomen kan worden, is om direct na het einde van de pluk het gewas zo rustig mogelijk te krijgen met voeding en temperatuur, om het gewas zo ‘door te laten hobbelen’ richting Kerstmis. Het is immers niet de bedoeling dat alle bloemen eind november zijn aangelegd, op een moment dat ‘koud gaan’ vaak nog niet mogelijk is.