‘Schapruimte van tomaten is oversized’

Het aandeel van tomaten in het groentenschap van retailers komt niet overeen met de omzet die ermee gegenereerd wordt. Deze conclusie trok agf-verantwoordelijke Jan Schockaert van Colruyt Group tijdens de Tomato Conference die Lava, de veilingen en de Belgische proefstations vorige week organiseerden in Antwerpen.

Tomaat is de meest geconsumeerde groente in Europa. Jaarlijks worden in de EU-landen ruim 6 miljard kilo verse tomaten verorberd, zegt de Europese producentenassociatie Freshfel. Maar net als bij andere groente en fruit daalt de consumptie snel. De gemiddelde consumptie per hoofd van de bevolking is tussen 2004 en 2013 gedaald van 12 naar iets meer dan 9,5 kilo tomaten per jaar, een daling van ruim 20 procent in 10 jaar.

Meer ruimte, gelijke omzet

In die 10 jaar is het winkelschap drastisch veranderd, vooral bij tomaten. Door de segmentatie liggen er bij de meeste retailers een groot deel van het jaar meer dan 10 verschillende tomatentypen in het schap. Bij de Colruyt Group in België zijn er in het hoogseizoen 18 verschillende ‘referenties’, zegt Jan Schockaert, agf-verantwoordelijke bij de retailorganisatie . “Gemiddeld liggen in onze supermarkten nu 13 referenties van tomaat, tegen 7 in 1990.” Van de totale groente-afdeling (exclusief aardappelen) maakt tomaat in verkocht volume 4,6 % uit, maar in omzetwaarde 13 %. Van het hele agf-assortiment schommelt de omzet van tomaat sinds 1986 steeds rond 6 %, ondanks de enorme verbreding van het assortiment, de verschuiving naar duurdere typen en de grote ruimte die tomaat inneemt in het schap. “Het tomatenschap is flink oversized”, ziet Schockaert. “De grenzen aan de segmentatie zijn nu wel bereikt. Als er nieuwe typen bij komen zullen er andere moeten verdwijnen.”

Nog steeds ‘waterbommen’

De onbalans tussen schapruimte en omzetwaarde maakt retailers steeds kritischer. Voor het eerst zijn bij Colruyt in 2015 de kleine tomaten de grote gepasseerd in omzet. Terwijl ze in volume maar 24 procent van alle tomaten uitmaakten, brachten de kleine tomaten 51 procent van de omzet binnen. “Die sterke groei komt hoofdzakelijk door smaak. De trends zijn ‘gebruik’ en ‘smaak’ waarvan smaak verreweg het belangrijkste is”, aldus Schockaert. Colruyt koopt bij voorkeur Belgisch product vanwege logistieke en kwaliteitsaspecten. Ieder van de 10 inkopers is verantwoordelijk voor bijna alles binnen zijn assortiment: van voorraadbeheer en kwaliteit tot marge, promotie, assortiment en publiciteit. Regelmatig vinden er smaakproeven plaats. In week 14 waren de tomaten aan de beurt. “Hadden we blind geproefd dan hadden we bij sommige referenties beslist geen tomaat herkend. Aan het begin van het seizoen is de waterbom er nog steeds niet uit.”

Plaats voor belichte tomaten?

Schockaert roept de sector op niet eenzijdig te focussen op uiterlijk, opbrengst en houdbaarheid. “Als daardoor de opbrengst minder wordt, dan kunnen we om de tafel gaan om daar een gepaste prijs tegenover te zetten. Innovatie moet smaak als inzet hebben. De consument is bereid om meer te betalen als het product voldoening geeft. Gezondheid, duurzaamheid en smaak zullen steeds meer aandacht vragen in de toekomst. Een product moet er zijn om van te genieten. Het is maar helemaal de vraag of belichte tomaten wel passen binnen een marktgericht aanbod”, waarschuwt Schockaert.