Radijstelers onder indruk van Poolse tuinbouw

De leden van de landelijke gewascommissie radijs van LTO Glaskracht hebben zich tijdens een bezoek aan Polen verbaasd over de moderniteit van de Poolse tuinbouw. (foto’s Robert van Appeldoorn, LTO Glaskracht Nederland)

De telers waren onder de indruk van de enorme bandbreedte aan bedrijfstypes in het Oost-Europese land. Van familiebedrijfjes die rondkwamen van slechts enkele kappen radijs en sla, en vollegrondradijs, tot moderne glastuinbouwbedrijven met ruim 45 hectare glas die qua uitrusting zeker niet onderdoen voor Nederlandse maatstaven.

Gedurende het bezoek werd duidelijk dat het land zich veel sneller ontwikkeld had dan verwacht. Een goed verzorgd wegennet, grote moderne uitgaansgelegenheden, jongeren die rondliepen in nog meer merkkleding dan in Nederland. En vooral sterk expanderende moderne tuinbouwbedrijven. Telersreactie: “Als dit zo doorzet ontstaat hier in Polen een tweede Westland.”

Goedkope arbeid

Aan vollegrondradijs staat er in Polen ongeveer de helft van het areaal van het bekende radijsgebied in de Duitse Pfalz. De teelt start in maart/april en gaat door tot de vorst langer doorgaan onmogelijk maakt.

Er wordt handmatig geoogst. Oogstpersoneel dat goed zijn best doet krijgt een uurvergoeding die veel lager ligt dan in Nederland. Anderen werken voor een vaste prijs per bos. De indruk was dat de boskwaliteit in dat laatste geval ietsje minder was, in het streven om voldoende bosjes te maken om een goed uurloon te realiseren.

Er was een duidelijke verschuiving in arbeidsaanbod waar te nemen. Poolse medewerkers zijn steeds minder gemotiveerd om handwerk te doen. Er komen steeds meer arbeiders uit de Oekraïne. Maar ook de eerste goedkope Aziatische arbeidskrachten waren er al te vinden.

Poolse bedrijven hebben duidelijk veel minder hinder van beperkende regelgeving en vergunningverlening. Gewasbescherming is voor de huidige binnenlandse afzetmarkt nog een beperkt thema, al beginnen de Polen zich al wel te verdiepen in mogelijkheden om milieuvriendelijker te kunnen gaan telen en voldoen aan afzeteisen in het buitenland. Grondkosten zijn in Polen laag, met gehoorde grondprijzen van 1 euro tot 1,50 voor de meer gewilde percelen.

Materieel afstellen

Verwerkingslijnen zien er goed uit. Netwerkcoördinator Robert van Appeldoorn van LTO Glaskracht “Maar als het eindproduct dat we zagen zo op de Nederlandse markt zou komen, zou de kwaliteit toch geen klasse 1 zijn.”

Op de velden rijden recente goed uitziende grote tractoren en materieel rond. Geconstateerd werd dat de zorg voor een goede afstelling van zaaimachines op enkele van de bezochte bedrijven wel weer te wensen overliet, zodat de verdeling van de radijs in de rijtjes op bedden niet bepaald optimaal was. Op een ander bedrijf kwam de kwaliteit echter heel dicht tegen die van glasradijs aan. “Ze kunnen het dus wel.”

Kwaliteitsslag

Een van de bedrijven, met onder andere 50 hectare vollegrondradijs had plannen om 12 hectare radijs onder glas te gaan telen. Met de Poolse radijsproductie wordt de eigen nationale markt bediend. De inschatting is echter dat de huidige ontwikkelingen er op wijzen dat er alle kansen liggen om ook exportwaardige kwaliteit te gaan produceren, waarmee Polen ook voor radijs een geduchte concurrent kan worden. Als de grenzen naar Rusland weer open gaan, zitten Poolse bedrijven veel dichter op die markt. Maar ook Duitsland zou afzetgebied kunnen gaan worden.

De reacties van de Nederlandse radijstelers op de Poolse radijsbedrijven verschillen, maar superkwaliteit van Nederlandse bodem geeft Hollandse kwekers altijd nog voorsprong. De Poolse tuinbouwondernemers bleken niet star en teruggetrokken, maar heel open en van hun kant bereid te willen praten over verdere uitwisseling van kennis.

Verder bleken de Polen leergierig en werden opmerkingen van de Nederlandse bezoekers druk genoteerd. “Poelen zijn ook slim qua inkoop. Ze tasten echt alle mogelijkheden af en vergelijken net zolang tot er een gunstige aanbieding komt. Daar steken ze enorm veel tijd in.”

Over hoe de bedrijven gefinancierd worden, bestaat weinig duidelijkheid.