Historische WTO-deal landbouwsteun

Lidstaten van de WTO hebben juridisch bindende afspraken gemaakt voor het afschaffen van exportsubsidies op landbouwproducten. Directeur-generaal Roberto Azevêdo van de Wereldhandelsorganisatie noemt het de ‘meest significante uitkomst op landbouwgebied’ in de twintigjarige geschiedenis van de organisatie.

Rijke landen spraken af direct alle agrarische exportsubsidies af te schaffen. Ontwikkelingslanden, waaronder ook Brazilië, China en India, krijgen tot 2018 de tijd. Het besluit wordt gezien als met name een grote overwinning voor de minst ontwikkelde landen, die zich op exportmarkten moeten verweren tegen gesubsidieerde concurrentie.

De EU kent het mechanisme voor exportsubsidie nog wel binnen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, maar had de steun al eerder op 0 gezet. De EU heeft tijdens de top samen met enkele andere landen agressief ingezet op afschaffing van exportsubsidies en beschouwt de uitkomst als een loepzuivere overwinning.

De afspraken zijn gemaakt tijdens een ministeriële conferentie in Nairobi. De conferentie had vrijdag afgelopen moeten zijn, maar liep ruim een dag uit. ’s Nachts is dooronderhandeld. De afspraken gaan verder dan subsidies op export alleen. Landen krijgen ook minder ruimte exporterende bedrijven met bijvoorbeeld goedkoop krediet te steunen.

Staatsbedrijven aan banden

Ook worden regels aangescherpt voor staatsbedrijven die exporteren. Voor het Westen is dat een overwinning. Grote agrarische exporteurs die in staatshanden zijn, vinden we bijvoorbeeld in China, waar COFCO als nationale kampioen is aangewezen om een rol te spelen in de internationale handel in graan en soja.

Speciale deal armste landen

Tevens zijn nog niet nader gespecificeerde afspraken gemaakt, speciaal voor ontwikkelingslanden. Een ‘special safeguard mechanism’ maakt dat deze landen het recht krijgen de markt af te schermen bij snel dalende prijzen of plotselinge instroom van buitenlandse producten. De minst ontwikkelde landen krijgen ook het recht vanaf volgend jaar heffings- en quotumvrij katoen naar rijke landen te exporteren.

Afspraken landbouwvoorraden

India krijgt na jarenlang agressief onderhandelen zijn zin en mag volgens de afspraken agrarische voorraden blijven aanleggen en managen om markten te stabiliseren en voedselzekerheid te garanderen. Het beleid was eigenlijk in strijd met eerdere afspraken over een maximale hoeveelheid steun die het land mag geven aan boeren, maar wordt nu dus definitief getolereerd.

Einde Doha?

De vraag is of de zogeheten Doha-ronde die moet leiden tot een Wereldhandelsverdrag wordt voortgezet. De landen legden zich hier niet op toe en de EU en VS speculeerden op de top openlijk op meer beperkte en specifieke onderhandelingen. Wel werd in de slotverklaring opgenomen dat de WTO een ‘centrale rol’ moet blijven spelen bij het liberaliseren van handelsstromen. Een geruststelling voor critici die bang zijn dat het multilaterale platform overbodig wordt gemaakt door allerlei regionale en bilaterale handelsdeals.