Laatste hoofdstuk neonicotinoïden lijkt geschreven

De Europese voedselveiligheidsautoriteit Efsa publiceerde deze week nieuwe onderzoeken over de schadelijkheid van neonicotinoïden voor honingbijen, hommels en wilde bijen. De conclusies waren niet verrassend: de insecticiden clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam zijn schadelijk voor bijen. De mate van schadelijkheid hangt af van de manier waarop de middelen worden toegepast.

Het onderzoek van Efsa laat zien dat bijen en hommels te maken kunnen krijgen met schadelijke hoeveelheden neonicotinoïden, ook bij normaal landbouwkundig gebruik van de middelen; via verwaaiing, nectar of pollen of via het water.

Roep om een verbod zwelt aan

Hoewel er nog geen conclusies getrokken worden over extra maatregelen die genomen kunnen worden om bijen en hommels (nog meer) te beschermen, was gewasbeschermingsmiddelenproducent Bayer er snel bij om te stellen dat de nieuwe gegevens geen basis vormden voor extra maatregelen.

In het Europees Parlement, waar de bestrijdingsmiddelenindustrie niet veel goeds meer kan doen sinds is gebleken dat Monsanto wel een heel eigen interpretatie gaf aan het begrip wetenschappelijke integriteit, kwam al snel de roep om een verbod op neonicotinoïden. Europarlementariers die anders sceptisch zijn over de Europese voedselveiligheidsautorititeit Efsa, omarmden nu opeens haar conclusies en riepen om een verbod. Een uitspraak in die richting werd donderdag 1 maart dan ook meteen in stemming gebracht – dat was overigens min of meer toeval, omdat de bijengezondheid toch al op de agenda stond.

_{Bas Eickhout, Europarlementariër GroenLinks}

De sociaaldemocraten in het Europees Parlement riepen ook om een verbod op neonicotinoïden. Volgens Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) is er een omslag gaande: “Ook conservatieve partijen beginnen zich steeds meer tegen dit ‘bijengif’ te keren. En dat is hoog tijd; volgende maand komt de Europese Commissie met een nieuw wetsvoorstel.”

Het onderzoek van Efsa laat zien dat bijen en hommels te maken kunnen krijgen met schadelijke hoeveelheden neonicotinoïden, ook bij normaal landbouwkundig gebruik van de middelen. Foto: Koos Groenewold

‘Alternatieven ontwikkelen’

Dat er hier en daar nog wel interne discussies zijn, bleek uit het verschil in reacties van de Europese boerenorganisatie Copa en van Joachim Rukwied als voorzitter van het Deutsche Bauernverband. Rukwied is op dit moment ook voorzitter van Copa. Copa reageerde woensdag met een persbericht onder de kop dat er geen rechtvaardiging is voor aanvullende beperkende maatregelen op het gebruik van neonicotinoïden.

Hoe anders was de reactie van Copa-voorzitter Rukwied, die als voorman van de Duitse boeren zei dat een wetenschappelijke beoordeling de enige maatstaf is voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. “Daarom moeten we deze nieuwe beoordeling van de Efsa volgen. Als dat betekent dat we een effectief middel verliezen om onze planten te beschermen, is dat een echte uitdaging alternatieven te ontwikkelen en snel toegelaten te krijgen.”

Rukwied toonde zich realistisch. Het is langzamerhand bijna niet meer voorstelbaar dat neonicotinoïden nog lang toegelaten zullen blijven – zeker niet in het open veld.